LENİN VE ISKRA DEVRİMCİ YAYININ BOLŞEVİK DEVRİM TARİHİNDE OYNADIĞI ROL
Devrimci yayının Rusya’daki sınıf savaşımında oynadığı rol büyük olmuştur. RSDİP’in ilk örgütlenme sürecinde bütün Rusya’da ortaya çıkmış irili ufaklı pek çok sayıda Marksist dernek ve kuruluşun ortak bir çatı altında örgütlenmesi fikri Lenin yoldaşın bilincinde uzun zamandan beri olgunlaşmıştı. Tüm Rusya çapında çıkarılacak gizli bir devrimci gazetenin, ideolojik karışıklığı ortadan kaldıracağı, aynı zamanda dağınık halde bulunan Marksist örgütleri tek bir çatı etrafında birleştireceği fikri önemli yer tutmaktaydı.
LENİN yoldaş, uzun süredir taşıdığı bu düşünceyi nihayet pratiğe uyguladı. Lenin yoldaş, Aralık 1900 yılında ülke dışında LEİPZİG’de ilk Marksist illegal gazete olan Iskra’yı çıkardı. Lenin yoldaş, ülke çapında çıkarılacak illegal devrimci bir gazetenin devrimci örgütün yaratılması amacını hedeflediğini her fırsatta belirtmekteydi. “Örgütü düzgün bir şekilde geliştirmemizi, derinleştirmemizi, ve yaygınlaştırmamızı sağlayacak olan ana yol, bütün Rusya çapında bir siyasi gazetenin çıkarılması olmalıdır”.
Lenin yoldaşın devrimci gazeteye biçtiği rol çok yönlüydü.
“İstenilen örgütün kurulması yolundaki ilk adım, yahut da izlendiği takdirde bu örgütü düzgün bir şekilde geliştirmemizi, derinleştirmemizi ve yaygınlaştırmamızı sağlayacak olan ana yol, bütün Rusya çapında bir siyasi gazetenin çıkarılması olmalıdır. En çok ihtiyaç duyduğumuz şey bir gazetedir. Gazete olmadan Sosyal- demokrasinin hem genel olarak başlıca ve sürekli görevi hem de halkın en geniş tabakaları arasında siyasete ve sosyalizmin meselelerine duyulan ilginin yükseldiği bir sırada içinde bulunduğumuz anın ihmale gelmez görevi olan ilkelere bağlı, sistemli ve çok yönlü propaganda ve ajitasyon yürü- temeyiz. Bireysel eylemler, mahalli bildiriler ve gazeteler vb. biçimindeki dağınık ajitasyonla güçlendirme ihtiyacı hiçbir zaman bugünkü kadar şiddetli bir şekilde hissedilmemiştir. Hiç mübalağasız diyebiliriz ki, bir gazetenin sık sık aralarla ve düzenli olarak basılması (ve dağıtılması) militan faaliyetlerimizin bu önde gelen ve en temel kesiminin ne kadar iyi inşa edildiğinin kesin bir kıstası olabilir tek tek mahalli
hareketlerin bütün Rusya çapında ilk adım, bütün Rusya çapında bir gazetenin çıkarılması olmalıdır. Sonuç olarak kesinlikle bir siyasi gazeteye ihtiyacımız vardır.” (Lenin, Örgütlenme Üzerine)
Lenin yoldaş, devrimci bir örgütü yaratmanın yolunun ülke çapında çıkarılacak bir gazeteyle başarılacağını belirtirken, aynı zamanda halkın en geniş kesimi arasında ilkelere bağlı sistemli ve çok yönlü propaganda ve ajitasyon faaliyetini yürütmek ihtiyacının da önemli oranda çözüleceğine de dikkat çekmekteydi.Dağınık ve süreğen olmayan propaganda ve ajitasyon çalışmasının birleştirilerek, sürekli hale getirilmesi, ortak hedeflere yöneltilmesi için de devrimci gazeteye ihtiyaç olduğunu belirtmekteydi.
Devrimci gazetenin düzenli ve sık aralıklarla basılıp dağıtılmasının aynı zamanda devrimci faaliyetlerin örgütlenmesine ve merkezileşmesine de hizmet edeceğini planlamaktaydı.
Rusya’da devrimci bir gazetenin çıkarılması isteğinin güçlü
ifade edilmesinin haklı nedenleri vardı. Çünkü Çarlığın sömürü ve zulmü altında inleyen, huzursuzluk duyan, öfke ve tepkilerini ifade eden tüm unsurların örgütlenmesi ve devrimci hareketin canlandırılması görevini yerine getirmek için devrimci yayına yaşamsal ihtiyaç duyulmaktaydı.
Devrimci gazete ISKRA (kıvılcım) Çarlık hükümetini ülke çapında teşhir etmede bir kürsü rolünü oynayacaktı. Bu gazete proletarya aracılığıyla şehir küçük burjuvazisine köylük bölgelerde zanaatkarlara kadar uzanacaktı. Rusya’da böyle bir “kürsüye” ihtiyaç, oldukça gerekliydi.
Iskra’nın rolü yalnızca devrimci fikirlerin yayılmasını sağlamakla sınırlı değildi. Özellikle devrimci kadroların eğitimi için de önemli bir işlevi vardı. Kolektif bir propagandacı, kolektif bir ajitatör, aynı zamanda kolektif bir örgütleyici rolünü oynamaktaydı. Lenin yoldaş, devrimci gazeteyi, inşa halindeki bir binanın çevresine kurulan iskeleye benzetiyordu. İskele, İnşaat işçileri arasında nasıl bağlantı kurma işlevini, onlar arasında çalışmayı örgütleme rolünü görüyorsa, devrimci gazetenin de bir örgütün oluşturulmasında benzer rolü oynayacağını söylemekteydi.
Sadece devrimci gazetenin sürekli olarak çoğaltılıp, dağıtılması gibi teknik bir görev bile birleşik partinin bir mahalli temsilciler ağını gerektirecekti. Bu temsilciler ağı, hedeflenen örgütün oluşturulmasında iskelet oluşturacaktı.
Lenin yoldaş, gazetenin, temsilciler ağının bütün ülkeyi kucaklayacak kadar yaygın, ayrıntılı bir işbölümünü gerçekleştirebilecek ölçüde geniş ve çok yönlü, kendi çalışmasını her şart altında yürütebilecek kadar serinkanlı, düşman güçlerinin tek bir noktada toplanmasında düşmana karşı açık bir savaşa girişmekten kaçınabilecek, öte yandan da düşmanın acemiliğinden yararlanabilecek kadar esnek bir örgüt iskeleti yaratmayı hedefleyeceğini belirtmekteydi.
Devrimci gazete, Rusya’da illegal profesyonel bir örgüt yaratmanın önemli araç olma rolünü büyük oranda oynadı. En geniş halk kesimlerini kucaklamasını beceren, Rus olmayan ulusları ve azınlıkları örgütleme ustalığını gösteren Çarlığın en gerici ve koyu saldırıları karşısında illegal örgüt çekirdeklerini koruyacak kadar yeraltı örgüt sanatında, usta bir örgüt yaratmada devrimci gazete büyük bir rol oynadı.
Devrimci gazete devrimci bir örgüt yaratmakla birlikte en yetenekli propagandacıları, en yetenekli örgütleyicileri ve en yetenekli devrimci parti önderlerini de yetiştirmede bir rol üstlendi.
Lenin yoldaş, Çarlık gericiliğini yıkmak için sürekli bir şekilde sistemli ve planlı bir hazırlıktan bahseder. Çarlık gericiliğinin düzenli bir kuşatmayla, örgütlü bir saldırıyla yıkılabileceğini söylerken, kendiliğinden kitle patlamalarının ya da önceden görülemeyecek siyasi karışıklıkların da olabileceğini ve bunların sonucu da yıkılabileceğini belirtmekteydi. Ancak, hiçbir zaman bu “beklenmedik patlamaları” ve “siyasi karışıklıkları” beklemedi. Bunlara umut bağlamadı. “Maceracı kumarlardan sakınmak niyetinde olan bir siyasi parti, faaliyetlerini böyle patlamaları ve karışıklıkları beklemeye dayandırmaz” diyerek politik çalışmalarım düzenli ve sistemli hale getirerek, proletaryanın kendi yolunda sebatla ilerlemesini öneriyordu. Beklenmedik olaylara yakalanmamak için her alanda hazırlıklı olmayı öneriyor ve devrimci çalışmaları planlı bir şekilde örgütlemeyi sınıf bilinçli proletaryanın önüne görev olarak koyuyordu.
İllegal yayınların güçlenmesi aynı zamanda yürütülen çalışmaların gerçek bir Bolşevik nitelik kazanmasına, yürütülen çalışmaların gerçek bir parti çalışması olma yoluna girmesinin yolu olarak bakılmaktaydı.
Devrimci çalışmaların proleter bir nitelik kazanabilmesi gerçek bir parti çalışması karakteri kazanabilmesi için illegal yayınların güçlendirilmesi yönelimi RSDİP için önemliydi.
“Parti merkezlerinin sağlam bir şekilde illegal olarak örgütlenmesi, sistemli bir flekil- de çıkan illegal yayınlar ve en önemlisi mahalli hücreler ve bunların da üstünde işçilerin arasından çıkan öncü işçiler tarafından yönetilen fabrika hücreleri; işte sosyal-demokrat ve devrimci işçi sınıfı hareketinin her şeye karşı koyabilecek sağlamlıktaki çekirdeğini bu temel üzerinde kurdu.” İllegal devrimci gazete, aynı zamanda illegal parti komiteleri ve güçlü parti merkezi yaratma rolunü oynadı.
“..Eğer tek tek bölgelerde güçlü siyasal örgütler oluşturulmazsa, o zaman bütün Rusya için çıkacak en iyi gazete bile bir işe yaramaz. Tamamen doğru. Fakat sorun şudur ki, güçlü siyasal örgütler oluşturmak için bütün Rusya’ya seslenen bir gazeteden başka araç yoktur.” Devrimci bir gazetenin oluşturulacak bir devrimci örgüt için önemini belirten Lenin yoldaş, aynı zamanda örgütlenme olmadan devrimci gazetenin de yeterli fonksiyonu oynayamacağını da belirtmektedir.
Görüldüğü gibi illegal devrimci yayın, Rusya’da çok yönlü ve önemli rol oynamıştır. Devrimci yayına biçilen misyon, verilen önem ileri boyutta olmuştur.
Bolşeviklerin Rusya’da devrimci faaliyetlerinde devrimci gazete aracılığıyla işçi sınıfı içinde sistemli ve sürekli bir şekilde propaganda ve ajitasyon çalışmasını yürütmüş, işçi sınıfı içinde parti komiteleri kurmuş, kadroların eğitilmesi ve yetiştirilmesinde önemli roller üstlenmelerine hizmet etmiştir.
“İşçi komitelerinin örgütlenmesi, bu komitelerin merkezi sosyal-demokrat grup arasında düzenli gizli temasların sağlanması, işçi yayınlarının basılıp dağıtılması, işçi hareketlerinin bütün merkezlerinde bir rapor verme sisteminin örgütlenmesi, ajitasyon amacıyla bildiri ve çağrıların dağıtılması ve tecrübeli bir ajitatör kadrosunun yetiştirilmesi; genel hatlarıyla Rusya Sosyal Demokrasisinin sosyalist faaliyetinin alacağı biçimler bunlardır.” (Lenin)
Bolşeviklerin politik faaliyetlerinde görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesinde devrimci yayının rolü tartışılmaz derecede büyük olmuştur. Iskra, Lenin yoldaşın başyazarlığını yaptığı, yönetiminde yer aldığı, devrimci bir gazete olarak Bolşevik devrim tarihinde önemli roller oynadı.
Iskra yazı kurulu, Bolşevik kadrolarının toplantı ve eğitim merkezi olarak da işlev gördü. Lenin yoldaşın inisiyatifi ve doğrudan katılımıyla Iskra yazı kurulu, bir parti program taslağı hazırladı. 1903 Temmuz-Ağustos aylarında toplanan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin ikinci kongresinin hazırlıkları yapıldı. Bu kongre ile Rusya’da gerçekten devrimci Marksist bir partinin temeli atıldı.
Bolşevik parti tarihinde en yetkin kadrolar bizzat devrimci yayının sorumluğunda görev almıştır. Iskra yazı kurulunda gerek Bolşevik önder Lenin yoldaş gerekse Menşevik önderler Plehanov, Martov, Akselrod, Zasuliç, Iskra’nın yazı kurulunda görev aldı. Bolşeviklerle Menşevikler arasında süreğen ideolojik-politik-örgütsel çatışmanın yaşandığı en keskin yerlerden biri Iskra yazı kurulu olmuştur. RSDIP’ in ikinci kongresinden sonra Menşevikler Iskra’nın denetimini ele geçirmiş, 52. sayısından itibaren gazete Menşeviklerin yayın organı durumuna gelmiştir. Eski Iskra Bolşevik bir gazete olarak çıkmış ancak Yeni Iskra ise Menflevik gazete olarak çıkmıştır.
Bolşeviklerle Menşevikler arasında süreğen ideolojik mücadelenin önemli arenası olmaya devam etmiştir devrimci yayın organları. Devrimci yayın, sadece Bolşevik örgüt yaratılmasında, Bolşevik kadroların eğitilmesinde, propaganda ve ajitasyon çalışmasının yürütülmesinde rol oynamıyor, aynı zamanda her türden oportünist ve revizyonist akımlara karşı da ideolojik mücadele yürüten güçlü bir mevzi rolünü oynuyordu. Bolşevikler, devrimci yayını, devrimin önemli bir örgütleme silahı olarak kullanmayı ustaca başardı. Rusya’da merkezi görev, merkezi bir yayın organı eksenine kilitlenmişti. Merkezi yayın organı hem ajitasyon, hem propaganda ve hem de örgütlenme görevi görüyordu. Bolşevik parti tarihi, sınıf savaşımının zengin deneyim ve tecrübelerin kürsüsü olmuştur.
SBKP TARİHİ BOYUNCA ÇIKARILAN DEVRİMCİ GAZETELER
SBKP tarihi kapsamlı incelendiğinde devrimci gazete olarak tek başına Iskra çıkarılmamıştır. Farklı tarihlerde farklı isimler adı altında gerek merkezi iç yayın organı gerekse kitlelerin bilinçlenmesi ve örgütlenmesi amaçlı propaganda ve ajitasyon içerikli merkezi kitle yayın organları çıkarılmıştır.
Çarlık polisinin azgın saldırıları, toplatma ve gazeteleri kapatma ve para cezalarıyla yıldırmaya çalıştığı Bolşevikler, başta işçi sınıfı olmak üzere kitlelerin örgütlenmesi amaçlı devrimci gazete yayınlama faaliyetine hiç ara vermeden sürekli bir şekilde devam etmişlerdir.
ISKRA dışında farklı aralıklarla farklı isimler adı altında gazeteler çıkarılmıştır. Yayın alanındaki mücadele kesintiye uğramadan sürüp devam etmiştir.
Farklı süreçlerde farklı isimler altında yayınlanan gazeteler şunlardır; ISKRA ile aynı zamanda 1901 Nisan’ından-1902 Ağustos’una kadar (Sttutgart’ta) Lenin yoldaş tarafından yayınlanan ZARYA (şafak) adlı teorik yayın organı çıkarılmıştır.
İLERİ (vperyod) adlı Bolşevik gazetesinin ilk sayısı 4 Ocak 1905’te yayınlandı. Parti içinde ayrı merkezleri olan (Bolşeviklerle-Menşevikler) iki grup iki ayrı yayın organı çıkarıldı.
İllegal merkezi yayın organı olarak, Lenin önderliğinde 1906’dan 1909 yılına kadar süren PROLETARİ (proleter) gazetesi çıkarıldı. Bu gazete 50 sayı yayınlandı. Bolşevikler bu yayın aracılığıyla gericilik yıllarında korunmayı ve örgütlerinin sağlamlaşmasını başarmıştır. 1912 yılında Lenin yoldaşın direktifiyle, Petersburg’da Bolşevikler tarafından günlük olarak çıkarılan PRAVDA (gerçek) örgütlerinin güçlenmesinde ve kitleler arasında etkinlik kazanmasında güçlü bir silah olmuştur.
PRAVDA, Bolşevik devrim tarihinde ileri bir rol oynamıştır. İşçi sınıfının Bolşevikler safında yer almasında, örgütlenmesinde ve savaşmasında gazete güçlü bir silah olmuştur. İki buçuk yıl içinde 8 defa kapatılan Pravda, farklı isimler altında yayın hayatını devam ettirmifltir. Pravda hem güçlü bir propagandist, ajitatör iken aynı zamanda etkili bir örgütleme aracı olmuştur. Pravda, aynı zamanda Menşeviklere karşı da bir ideolojik mücadele kürsüsü rolünü oynamıştır.
Bolşevikler, yığınlar arasındaki devrimci çalışmalarını tüm Rusya ölçüsünde PRAVDA üzerinden yürütüyordu. Öyle ki Bolşevikler “Pravdacı” olarak anılmaktaydı. Stalin yoldaş Pravda için şunları söylüyordu “1912 yılı Pravdası 1917 yılındaki Bolşevik zaferinin temelini attı.”
İleri işçilerin eğitilmesi ve örgütlenmesi amaçlı çıkarılan ZVEZDA adlı haftalık gazete süreç içinde ihtiyaca yanıt veremez olunca, PRAVDA gazetesi çıkarıldı. Ayrıca Lenin yoldaşın makalelerinin aynı zamanda yayınlandığı PRAVDA dışında NAŞ PUT (bizim yolumuz) gazetesi çıkarılmıştır. 25 Ağustos-12 Eylül 1913’e kadar Moskova’da legal olarak çıkarılan, günlük dağıtımı 17 bin ile 20 bin arası değişen gazete, işçi sınıfının bilinçlenmesinde önemli rol oynamıştır. Daha sonra Çarlık polisi tarafından gazete kapatılmıştır. Keza, 1908 Şubat’ından 1917 yılının Ocak ayına kadar, toplam 58 sayı olarak, RSDİP’in resmi illegal merkezi yayın organı SOTSİAL-Demokrat gazete çıkarıldı. Bu gazetenin ilk sayısı Rusya’da, sonraki sayıları Paris’te yayınlandı. Ardından Cenevre’ye aktarıldı. Yazı kurulunda LENİN yoldaşla birlikte Menşevik önderlerden olan Zinovyev, Kamanev, Martov ve Dan yer aldı. Lenin yoldaşın tasfiyecilere karşı uzlaşmaz mücadelesi sonucu Martov ve Dan istifa etti.
1911 yılından sonra gazeteyi LENİN yoldaş yönetti.
Bolşevik devrim tarihinde daha başka isimler altında farklı uluslara mensup proletaryanın çıkardığı devrimci gazeteler olmuştur. Ayrıca bölgesel, mahalli düzeyde farklı gazeteler de farklı dönemlerde çıkarılmıştır.
Bu kürsüden en iyi şekilde yararlanmak, sınıf bilinçli proleterlerin önünde duran bir görevdir. Parti bilincinin güçlendirilmesi MLM biliminin evrensel ilkelerinin çok yönlü incelenmesi ve bu ilkeler ışığında ülke pratiğine uygulanmasıyla maddi güce dönüşür. MLM biliminin sınıf savaşımında kullandığı araçları ele alış tarzı, bu araçla kitleleri mücadeleye yönlendirme, savaştırma, iktidarı ele alma yöntemlerinin bilinci kuşandıkça devrimin her bir aracı güçlü birer silah durumuna dönüşür. MLM bilimi, sınıf savaşımının her bir aracını güçlü birer silaha dönüştürme sanatıdır. Örgütlenme bilimi de bunu emret miyor mu?
(Devam edecek)
