NEPAL DEVRİMİ: BAŞI DÖNMEK, BAŞA DÖNMEK

Nepal`de izlenen uzlaşmacı siyasi çizginin sonuçları sonucu yarım kalan Nepal Devrimi üzerine  ikk-online.net sitesinde yer alan, Proletarya partisinin  eleştiri, analiz ve değerlendirmelerini içeren  yazıyı tarihselliği ve güncelliği nedeniyle yayımlıyoruz.

NEPAL DEVRİMİ: BAŞI DÖNMEK, BAŞA DÖNMEK

 

“Parlamentarizm konusunda revizyonizm ve devrimci Marksizm arasındaki kadim mücadeleye şahit olduğu halde hâlâ parlamentoda çoğunluğu elde ederek halka ‘faydalı’ olunabileceği saçmalıklarını geveleyerek Marksizm’in yaratıcılığını kavramış gibi görünen BML dâhil olmak üzere revizyonistlere ne söylenebilir? İşte tam burada ‘solcu’ küçük burjuvalara, devrim ve halk düşmanlarını selamlamaya koşarak kendilerini kirletmekten alı koymaları için ne önerebiliriz?

Gözleriniz olduğu halde kör olmaktan, kulaklarınıza rağmen sağır olmaktan, beyin sahibi olmanıza rağmen aptal olmaktan kurtulun. Feodalizmin ve emperyalizmin zırvalarından uzak durun. Anlık menfaatleriniz için körce ahlakınızı satmayın. Aksi takdirde tarihin güçlü elleri kimseyi affetmeyecektir.” (“Kahrolsun Parlamentarizm! Yaşasın Yeni Demokrasi!, Prachanda”, Nepal’deki Devrimin Sorunları ve Olasılıklar, Kazanılacak Dünya yay. s.160-161)

 

Başkan Mao’nun ölümünü takip eden süreçte, Stalin yoldaşın ardından yaşananlara benzer biçimde parti ve devlet iktidarını ele geçiren modern revizyonizmin, proleter dünya devrimi cephesine indirdiği darbelerle ciddi yaralar alan Uluslararası Komünist Hareket; ülkemizin de aralarında bulunduğu bir dizi savaş ve mücadele pratiğinden ciddi boyutlarda beslenmesine karşın, emperyalizmin 90’lı yıllarda ivmelenen ideolojik saldırılarına göğüs germeyi esas olarak başaramamış bulunmaktadır.

Bu sert dalgalara karşı koyuşun yeterli temelde örgütlenemediği koşullarda, sürecin aktörleri olarak sahne alan komünist güçler savaşı kazasız belasız atlatamamış, bir kısmı alabora olurken bir bölümü karşı kıyılara savrulmuş, en “şanslı” olanlar ise hayatta kalmayı başarı olarak tanımlamışlardır. Buna istisna teşkil eden çıkışları, isabetli çözümlemeler ve doğru politikalar üzerinden halk savaşlarını geliştirerek gösterenlerin geldiği aşamada, bazıları için fırtınaya yakalanmadan ilerlemenin yine mümkün olamadığı görülmektedir.

Karşı-devrim saldırılarının en güçlü dalgakıranı sınıf mücadelesinin kendisidir. Çelişki alanlarının hemen tümünde kaçınılmaz biçimde yoğunlaşan çatışmaların yükselen ateşi, emperyalistlerin örtmeye çalıştığı perdeleri kavurmuş, örmeye çalıştığı çitleri paramparça etmiştir. Bunun komünist öncüyü sahneye çıkardığı alanlarda yaralar sarılmaya çalışılırken, taze kuvvetler içerisinden filizlenen yeni aktörler, geleneğin misyonunu sahiplenmek için yeni hamleler geliştirmekte gecikmemişlerdir. Proleter dünya devrimi sahipsiz değildir. İçinde bulunduğumuz süreci yeniden doğru bir rotaya oturtmak, her şeye karşın mümkündür ve mümkün olacaktır.

Yakın tarihin halk savaşı deneyleri içerisinde en önemli yenilgi ve beraberindeki savruluş Gonzalo önderliğindeki PKP’de yaşanmış, Peru devrimi ciddi ilerlemeler kaydetmesine karşın savaşı son aşamaya taşıyamamıştır. Sorunu, önderliğin darbe almasına neden olan pratik ve taktik konularda, hatta politik yaklaşımlarda arayanlar, gerçeği görme imkânını dıştalamaktadır. Esaret koşullarıyla beraber önderlik mekanizmasının devrim ve halk savaşına dair yaptığı değerlendirmeler ile açığa serilen gerçeklik, MLM biliminin temellerini oluşturan çözümleme yöntemleri (felsefesi) ve ana parametrelerini oluşturan yaklaşım esaslarından uzak düşme/sapma halini işaret etmektedir.

Durum, bu yazının esas konusunu oluşturan Nepal devrim sürecinde de kendini göstermektedir. Ama daha önemlisi, sorun, UKH’in çeşitli bileşenleri açısından da benzer tehlikeleri üretmekte, Marksist ideolojinin özümsenmesi ve pratikleştirilmesi açısından ciddi derecede olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bir eylem kılavuzu olarak Marksist ideoloji, her şeyden önce felsefi, yani düşünüş mantığı/yöntemi olarak doğru biçimde anlaşılmak, bu yaklaşım esasıyla belirlediği sınıf mücadelesine dair yasalarıyla kavranmak ve nihayet politik arenaya aktarılmak durumundadır.

Gerçeğin olgulardan çıkarılması gerekmektedir ama önce bunun nasıl başarılacağı üzerinde durulmalıdır. Elinde/kavrayışında buna dair doğru analiz metotları olmayanın, gerçeğe ulaşma şansının bulunmadığı ortadadır.  Diyalektiğin materyalist karakteri, iktisadi, toplumsal ve politik yasaların doğru kavranışına bağlı olarak şekillenmektedir.

Marksizm dogmalar yığını değildir ama günümüz sisteminin şifrelerini çözümleyen bir bilimi ifade etmekle, geçerliliği ve doğruluğu kanıtlanmış bir dizi tez ve tespiti içermektedir. Bunlarla oluşturduğu temel sayesinde çağımızda da yol gösterici bir ışık ve yol açıcı bir anahtar olma işlevini yüklenmiştir. Eskimeyen özü, değişimi açıklama kudreti, gelişime açık yapısı sayesinde ışığı sönmemekte, rehberlik misyonu devam etmektedir.  

Sorun elbette kavrama-anlama eksenli yorumlanıp, değerlendirme bunun sonucu oluşturulamaz. Bir boyutu oluşturan teknik ve bu bağlamda ustalaşma, esasa rengini veren sınıfsal olgudan kopuk değildir. Düşünce, ayağın basılı olduğu zeminin ürünüdür. Çelişkinin yarattığı devinimin sonucu biçimlenen düşünce, buradaki sınıfsal çatışmanın yansımasıdır. Dışsal faktörleri ön planda tutan bütün yaklaşımlar, farkına bile varamadan batığın anaforunda kalmışlardır. Durumu açıklamakta düşülen yanlışın asıl faturasını kendisinin ödeyeceğinin farkında olmama hali, trajiktir.

 

Partimizin Önceki Değerlendirmeleri

Nepal’deki sürecin geldiği aşamayı sağlıklı değerlendirebilmek için filmi biraz daha geriye sarmaya ihtiyaç vardır. Önce konunun gündeme yeni düştüğü süreçte yapılan kısa değerlendirmeyi (Ağustos 2001) sonra da yakın döneme ait gelişmelerin, proletarya partisi tarafından bir karar özeti bağlamında nasıl değerlendirildiğini (Şubat 2010) hatırlatmakta fayda olduğunu düşünüyoruz:

“[Bu iki Parti dışında ilişkilerimizin gelişme içinde bulunduğu bir diğer Parti de NKP(Maoist)’tir. NKP(M) özellikle son yıllarda Halk Savaşı konusunda ülke gerçeklerine uygun çizdiği hat nedeniyle önemli gelişmeler kaydetmiş bir Partidir. Bu gelişme tüm dünyada önemli etkiler yaratmaya başlamıştır. Günümüzde bu atılımların çok değerli olduğunu belirtmek gerekir. Ve Halk Savaşının bu etkili çıkışı mutlaka desteklenmelidir ve desteklenecektir.

NKP(M) henüz tam olarak öğrenemediğimiz farklı yaklaşımlar benimsediğini açıkça ifade etmektedir. Bunların şu anda olduğu gibi reddedilmesi söz konusu olmamakla birlikte tartışılmaya ihtiyaç duyduğumuz konular olduğunu belirtmekte fayda var. Özellikle iki stratejinin birleştirildiğine dair sunulan görüşleri oldukça önemlidir. Ve bu “sentez”lemenin Prachanda Yolu olarak formüllendirilmesi önemli bir tartışma konusu olmaktadır.

Hemen belirtelim ki, bu yaklaşım PKP’ nin savunduğu Halk Savaşı teorisinden farklıdır. PKP bütün devrimlerin Halk Savaşı stratejisini uygulaması gerektiğini, Halk Savaşı’nın salt yarı-sömürgelerde değil tüm dünyada uygulanabilir bir savaş stratejisi olduğunu savunuyor. Oysa NKP(M) iki ayrı strateji olduğunu kabul edip, kendi özgüllerinde bu iki stratejinin birleştirilmesinden bahsetmektedir.

Bunlar biçimde aynı olsalar da özde iki farklı yaklaşımı temsil etmektedir ve her iki yaklaşım da Partimizin Halk Savaşı anlayışı ile çelişmektedir. Uluslararası Komünist Hareketin Halk Savaşını esaslı bir şekilde tartışması gerektiği açıktır. Halk Savaşının uygulanması için bu konuda teorik netlik mutlak gereklidir. Ve Partimizin de bu netliğe kavuşmaya ihtiyacı vardır.

NKP(M) savunduğu görüşle MLM’ye bir yeni katkı yaptığını iddia edebilir. Sanırız bu da ele alınması gereken bu konunun önemini ortaya çıkarır. Aynı zamanda NKP(M) DEH üyesidir ve yürütücü Komite’nin de içinde bulunmaktadır. DEH Komitesinin olumsuz önemli pratikleri vardır. Ve ne yazık ki NKP(M) bu olumsuzlukların içinde yer almıştır.

Hem HKP(ML)HS ile ilişkilerinde ve hem de Partimizle ilişkilerinde bu Komitenin oynadığı rol, sunduğu anlayış oldukça çirkin niteliklere sahip olmuştur. NKP(M) bu sürecin ne kadar içindedir ve yaklaşımı tam olarak nedir gibi sorular en kısa zamanda yanıtlanmalıdır. DEH’i kendisine sığınak yapan mülteci-oportünist örgütlerin NKP(M) ile ilişkileri üzerinde önemle durulmalıdır. NKP(M)’tin eksikleri, faydacı ilişkileri ortaya konulmalı ve kendileriyle tartışılmalıdır.

UKH’ nin sorunları ve birliğinin nereden, nasıl ve hangi güçler üzerinden sağlanabileceği hususunda NKP(M) ile farklılıklarımızın net olarak belirlenmesi ve doğrular üzerinde ortaklık yakalanabilmesinin koşulları yakalanmalıdır. Elbette, her Parti alacağı kararlarda özgürdür ve buna saygılı olmak gerekir. Ancak, ilişkilerimizin düzeyini bu ve benzeri meselelere yaklaşımlarla saptayabiliriz.]”

(“6. PMK 5. Toplantı Kararları”, Komünist 37, Ağustos 2001, s. 82)

“[Maoist komünistlerin halk savaşı mücadelesinde iktidarı almaya en yakın oldukları ülke Nepal’deki gelişmeler, bilindiği gibi BNKP-M (2009 Ocak ayında NKP-M ile NKP Maşal’ın birleşmesi sonucu oluşturuldu)’nin önderlik ettiği hükümetin Genelkurmay Başkanı’nı görevden alması nedeniyle Mayıs ayında hız kazanmıştı.

Kongre Partisi üyesi devlet başkanının bu kararı veto etmesi üzerine Başbakan Prachanda bunu darbe olarak niteledi ve istifa etti ve yerine Nepal Komünist Partisi- Birleşik Marksist Leninist (NKP-BML)’den Madhav Kumar geçti. Bu aynı zamanda “koalisyon”un sonu anlamına geliyordu. 7 hâkim sınıf partisiyle kurulan ittifakın nihayetinde çatlayacağı bilinen bir olguydu ve kilitlenme noktasında yapılacak olan, savaşın yeniden başlatılmasıydı. BNKP-M’nin grev, sokak gösterileri ve protesto eylemleriyle beraber şehirlerde geliştireceği halk ayaklanmasını hayata geçirme yolunda adımlar atılmaya başlanmıştır.

Temmuz’da yapılan MK toplantısında bölgesel federal yönetimler ve yerel yönetim organlarını kurma kararı alan ve Devrimci Birleşik Cephe’nin inşası ve Birleşik Halk Hareketi’nin örgütlenmesini planlayan Nepalli yoldaşların, bununla beraber “barış süreci”nin raydan çıkarılması ve yeni-demokratik anayasa girişiminin engellenmesini durdurmak amacıyla hareket ettiklerini açıklamaları, “hassasiyet” ve “sabır”larının son derece güçlü olduğunu göstermektedir. Beyaz ve kızıl ordular arasındaki entegrasyon hedefinden vazgeçmeyen BNKP (M)’nin “zorlu” bir yoldan ilerlediği görülmektedir.

29 Haziran 2007’de ilan edilen cumhuriyetten bugüne geçen sürede amaca uygun adımlar atıl(a)maması karşısında beklenen süre, parti içinde de kamuoyuna yansıyan çapta tartışmalar doğurmuştur. Önderliğin “sabrını” uzlaşmacı bir anlayış boyutunda sorgulayan “muhalif” SB üyelerinin tavrı, biz dâhil eleştiride bulunan çeşitli kardeş partilerin değindiği husus ve kaygılarla örtüşen benzerlikler taşımaktadır. Parti içinde bir uzlaşıyla sonuçlanan son MK toplantısından sonra alınan kararlar, bu süreçten belli derslerin çıkarıldığına işarettir ama gidişatı esas olarak süreç belirleyecektir. 

İdeolojik mücadeledeki süreç ve görevlerimiz bakımından belli bir süredir gündemimizde bulunan Birleşik Nepal Komünist Partisi-Maoist – (BNKP (M)) özgülündeki gelişmeler daha da kritik aşamalara gelmiştir. Bir yandan parti içerisindeki iki çizgi mücadelesi dışa vurmuş diğer yandan Hindistan KP (Maoist) ve Amerika DKP (RCP-USA), eleştirilerini alenileştirme tavrına girmiştir. Eleştirilen hususlarda görülen ortaklık şaşırtıcı değildir. Zira belli yorum ve yaklaşım farkları bulunsa da, MLM ideolojiyi kriter/referans olarak alma halinde benzer analizlere ulaşmak zor olmasa gerektir. Nitekim NKP (M)’in yeni tezler geliştirirken bu referansla sık sık bağını koparması, kendi içerisinde belli bir “tutarlılığa” işarettir.

BNKP (M)’nin sürecine bakacak olursak; önce nesnel şartların değiştiği, “yeni biçim ve görünümler aldığı”, yani emperyalizmin “global devlet” formuyla başka bir aşamaya taşındığı savunulmakta, bundan kaynaklı 21. yüzyılda MLM ideolojinin yaratıcı biçimde geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi (dolayısıyla “Prachanda Yolu” denilmesi) gerektiği iddia edilmektedir. Mao ve Lenin gibi ustaların günümüzdeki “yetmezliği” ile “geçersiz ve zamanı dolmuş” olması da bu çerçevede açıklanmaktadır. Buradan ilerlenerek, bilimsel sosyalizmin devlet ve devrim ile proletarya diktatörlüğü teorileri revize edilmekte; devrim stratejisinde “orijinal katkılar” (Halk Savaşı ile Toplu Ayaklanma modellerinin birleştirilmesi –füzyon-) ile bağlantılı olarak, “barışçıl geçiş” ve “çok partili demokrasi”konularına yer verilmektedir.

Bütün bunlar elbette pratiğe yön vermekte, başka bir deyişle pratik politikanın açıklayıcısı olmaktadır. Barış görüşmelerindeki anlaşmalardan başlayarak komprador-feodal partilerle kurulan ittifak, krallığın devrilmesi ve burjuva demokratik cumhuriyetin kurulmasına atfedilen önemin niteliği, Halk Kurtuluş Ordusu (HKO)’nun silahsızlandırılması, GKB (Genç Komünistler Birliği)’nin etkisiz/hareketsiz kılınması, Üs Alanları’ndaki inisiyatifin terk edilmesi, enternasyonal alanda ilkesiz (pragmatist) ve sorumsuz bir politika takip edilmesi ve özellikle Hint yayılmacılığına karşı tavizkar olunması gibi hususlar, örnek olarak sıralanabilir.

 BNKP (M) ile ilgili durumu özetleyen HKP (M)’nin şu satırlarına katılmamak mümkün değildir:“MLM ideolojisinde kavrayış eksikliği, “çabuk zafer” anlayışı, halk savaşının bir dizi başarısıyla gelişen Nepal’de devrimin yoluna ilişkin eklektizm, günümüz dünyasındaki değişime yönelik yanlış bir değerlendirme ile emperyalizm ve proleter devrim çağının doğasında niteliksel bir değişim olduğu sonucuna varılması ve tüm savaş içinde bazı savaşlarda geçici yenilgileri zafere dönüştürebilecek stratejik bakış açısındaki yetersizlik, NKP (M)’nin duruşunda sarsılmaya ve sağ oportünizme kaymasına sebep olmuştur.”

Diğer yandan, BNKP (M)’deki gelişmelere göz atacak olursak; tarihinin en keskin tartışmalarından birisi olarak kaydedilen 17-26 Kasım 2008’de (Chunwang) MK toplantısında yaşananlar, önce ileri sürülen tezler sonra da demokratik ortamın yaratılmış olması nedeniyle umut verici bir duruma işaret etmektedir. Bu ortamı sağlayan en önemli nedenin Maoist parti anlayışı olduğunun altı çizilmeli, sonra vurgulanması gereken nokta Halk Savaşı’nın kazandırdıkları olmalıdır. Bu tartışmada başlıca üç sorun üzerinden hareket edilmiştir.

Birincisi, yaşanan deneyimlerin nasıl sentezleneceği, ikincisi devrim müttefiklerinin nasıl ve hangi taktiksel sloganla birleştirilebileceği ve esas düşmanın nasıl tecrit edilebileceği, üçüncüsü ise üç mücadele cephesi arasında koordinasyonun nasıl sağlanacağı ve hangisinin esas olduğu üzerinedir.

Bu çerçevede yürütülen çalışmaların çeşitli spekülasyonlara da yanıt niteliğinde vardığı ortak tespitlerin başında, Maoistlerin hükümete girmesi ve cumhuriyet ilanına karşın Nepal’ın sosyo-ekonomik açıdan bir değişime uğramadığı, yarı-sömürge yarı-feodal yapının sürdüğü gelmektedir. Bir diğeri ABD emperyalizmi ve Hint yayılmacılığının işgal tehdidinde ciddi bir yükseliş olduğudur. Bu durumun devrim karakteristiğinde “ulusal” faktöre dikkate değer bir yer açtığı üzerinde durulmaktadır.    

“Federal demokratik ulusal halk cumhuriyeti” başlığı ve sloganıyla oluşturulan programın sürecin önünü açacağı konusunda mutabakat sağlanmıştır. Bu programın birinci ilerleme noktası toprak reformu ile feodal toprak beyliğini saf dışı bırakmak, ikincisi Beyaz Ordu ile Halk Kurtuluş Ordusu’nu birleştirmek şeklinde çizilmektedir.

Konulara ilişkin farklı görüşlerin çatışmasıyla oluşturulan sentez (bu konuda ABD DKP’nin, “birin ikiye bölünmesi yerine ikinin bir yapılması” hususunda öteden beri olan yöntem ve yaklaşım eleştirisi önemli bir yerde durmaktadır), parti birliğini de güçlendirerek sonraki döneme ilişkin bir perspektif sunulması anlamına gelmektedir.

Bu yeni taktik sürecin gereği olarak bir yandan parlamenter partiler ile mücadele yoğunlaştırılacak diğer yandan devrimci parti ve örgütlerle “birleşme” konusunda somut adımlar atılacaktı. Nitekim ilk birleşme NKP (Birlik Merkezi-Maşal) ile 12 Ocak 2009’da gerçekleşti. Zamanında Halk Savaşı’nın başlatılması konusunda yaşanan ayrılık, yeni sürece dair (yeni demokratik devrimin tamamlanması ve MLM konuları) ortaklaşma neticesinde ortadan kaldırılmıştır.

Belirlenen program doğrultusunda adım atılmaya çalışılırken Ordu’ların birleştirilmesi noktasında ilk ciddi kriz meydana gelmiş, bilinen olayların sonunda Prachanda yoldaş istifa etmiş ve BNKP (M) hükümetten çekilmiştir. Bu tarz bir gelişmenin yoldaşlar tarafından hangi vadede öngörüldüğü tartışma götürmektedir. Basanta yoldaşın Red Star dergisinin 16-31 Mart tarihli sayısında yayınlanan 12.03.09 tarihli makalesinde, nesnel boyutlarıyla “barışçı geçiş” süreci ve bu bağlamda hükümette bulunma hali ile “dost” çevrelerden gelen eleştirilere dair yorumları dikkat çekicidir.

Yoldaşın, komünist hareket tarihinde bir “ilk” olarak belirlediği “partinin hükümetteyken devrime önderlik etmesi” meselesi, iyimser yorumlarının aksine fazla uzun ömürlü olamamıştır. Sağ oportünizmle mücadele ederken dogmato-sekterizme düşme tehlikesi karşısında “yeni yüzyıl, yeni koşullar” ve “özgün durum” adı altında geliştirilen düşünce ve taktiklerde ısrar, parti çizgisi üzerindeki tartışmanın henüz istenen/beklenen sonuçları vermediğini göstermektedir. 

Basanta’nın, “21. yüzyılın devrimlerine 20. yüzyılın gözleriyle mekanik şekilde bakmanın sonucu olarak nesnel şartlardaki değişimlere cevap olmak için ideolojiyi geliştirmeye önem vermeme sorunu günümüz komünist hareketinde ideolojik bir sorundur.” tespitine katılmamak mümkün değildir. Ama tam da bu çıkış noktasında tuzağa düşme ya da ileriye doğru adım atma arasında bir tercih söz konusudur.

Kendi durumu ve çoktan yapılmış tercihini kamufle amacı taşınmıyorsa, çok geç kalınmadığı takdirde tuzaktan sıyrılma şansı her zaman vardır. Tuzaktan kast edilen elbette proleter dünya devrimine ait temel doğrulardan sapma halidir. Dogmatizmle mücadelede, özgünlük ve “yeni model” oluşturma adına, ideolojinin temel unsurları bozulduğu takdirde varılacak noktanın, çeşitli devrimlerin trajik aşamalarına denk gelen sayısız örneği bulunmaktadır.

Hükümetten ayrılmayı da içine alan süreç değerlendirmesinin yapıldığı Temmuz’daki MK toplantısının, öncekinden daha da şiddetli geçtiği ifade edilmektedir. Hisila Yami’nin 5 Ağustos tarihli yazısında, 2005’de savaş sürerken Rolpa’da yapılan ve barışçı mücadele taktiklerinin kabul edildiği toplantıdan bu yana “en önemlisi” olarak nitelediği bileşimde, iki çizgi mücadelesinde yeni bir“sentez”e ulaşıldığı iddia edilmektedir.

Bu toplantıda mücadele eden çizgilerden birincisi, barış sürecine son verilmesi ve eski günlerdeki gibi savaşa yeniden başlayıp devrimin tamamlanmasını istemekte; lüks yaşam tarzını geliştiren ve saflar arasında eşitsizliği derinleştiren parti önderliğinin sağa kaydığı ve devrim davasından uzaklaştığını savunmaktadır. 

İkinci görüş ise mevcut çizginin biçimsel yaklaşımla sağcı ve reformist olarak algılandığı, ne var ki ülke gerçekliğine bakıldığında, özünde devrimci olduğunu ileri sürmektedir. Bu görüş sahipleri özgün durumun unutulmaması gerektiği ve devrimin zikzaklarla ilerleyeceğini hatırlatmaktadır. Özünde farklı olmayan her iki çizginin gelinen noktayı yeterli bulmamakta anlaştığı ancak hareket hızı ve zamanlama konusunda ayrıştığı vurgulanmaktadır. Oysa bu iki çizgi arasında ciddi farklar vardır ve bunu farklı bir biçimde göstermenin devrim mücadelesine hiçbir katkısı olmayacaktır. MK toplantısında sağlanan uzlaşmayla varılan karar, önceki hedef doğrultusunda halk hareketi yaratmak üzere eyleme geçmektir. Bir aylık eylem programının Üçüncü Halk Ayaklanması’nı başlatabilmek için yeterli bir birikim sağlayacağı öngörülmektedir.

Nepal’deki süreç bazı konu başlıkları ve ayrım noktalarıyla beraber böyle akmaktadır. Bu gidişata, benimsenen politika ve taktikler ile ileri sürülen görüş ve tezlere yönelik yukarıda ismini andığımız partilerin birçok eleştirisi yayınlanmıştır. Bunların bir bölümü başka kardeş partiler tarafından da ikili görüşmeler zemininde savunulmaktadır. Kaldı ki partimiz de sürecin başından itibaren bu hususların önemli bir kısmının altını çizmiş ve NKP (M) ile yapılan merkezi görüşmelerde gündeme taşımıştır. Ancak eleştirilerin alenileştirilmesi konusunda partimizin durumunun henüz olgunlaşmadığını söylemek gerekiyor.

Bu durum ikili ve kapalı tartışma sürecini aşan söz konusu iki parti açısından geçerli değildir. Partimizin çoklu platformlar üzerinden tartışma açılmasını savunduğu bu gelişmeler, örgütlenme sağlanamadığı için başka şekilde ele alınmak durumundadır. Bunun için tercih ettiğimiz yol ikili ilişkiler üzerinden değerlendirmelerde bulunmak sonraki aşamada görüşlerimizi kamuoyuyla paylaşmak şeklindedir. Nitekim HKP (M)’nin Mayıs ayında BNKP (M)’e gönderdiği mektupta, “Bu Açık Mektubu sizle ve dünya çapında Maoist devrimci kampla polemik yapmak için gönderiyoruz.” denilmektedir.]”(“8. PMK 3. Toplantı Kararları”, Komünist 64, Şubat 2010, s.72-75, 130-131)

 

“Demokratik Cumhuriyet”e Parlamenter Ulaşım

Bilindiği gibi yaklaşık 6 yıl önce girilen barış süreci öncesinde toprakların yüzde 80’inde denetim ele geçirilmiş, düşman ağır bir yenilgiye uğratılmış ve başkent Katmandu’ya sıkıştırılarak kuşatma altına alınmıştı. Son darbenin indirileceği aşamada gerek şehirde yeterli bir birikimin bulunmaması, gerekse de emperyalist ve yayılmacı güçlerin (Hindistan devleti) müdahale olasılığı, karşı-devrimin barış çağrılarına yanıt vermeyi koşullamış ve seçimler yoluyla parlamentoda elde edilecek güç üzerinden yeni demokratik devrim sürecinin tamamlanabileceği öngörülmüştü.[1]

Bu yolla mutlak bir sonuç, kesin bir zaferden açıkça bahsedilmiyor, belirleyici güç olarak halk ayaklanmalarından söz ediliyordu ama gidişat daha işin başında belli olmuş, girilen kulvardan çıkıl(a)mayacağı ise çok geçmeden anlaşılmıştı. Esasen bunun işaretleri sürece henüz girilmişken ortaya atılan görüş ve tartışmalarda kendini gösteriyor, Baburam Bhattarai’nin “demokratik cumhuriyet”formülasyonu[2] Kruşçev’in ünlü “barışçıl geçiş” tezinin versiyonu olarak dillendiriliyordu.

Bu tezin hâkim görüş haline geldiği ve süre giden stratejiyi tarif ettiğine kuşku yoktur.[3]

Kaldı ki kimse gerçek düşüncelerini açıklamaktan da çekinmemektedir.[4]

Burada, temel gerçeklere/kavramlara yaklaşım bozukluğundan önce, tartışma konusu olan güç dengesi üzerinde durmak gerekir. Kitlelerin gücüne dair kavrayış sorunu, hakeza emperyalist ve gerici sınıfların rolü ve durumuna ilişkin belirlemeler tipik bir sınıfsal yanılgıyı göstermektedir. Bu bağlamda gündemleşen tek bir ülkede devrimin başarılabilmesinin zorluğu hatta imkânsızlığı konusu, bu alanda yeni bir tartışma değildir. Emperyalistlerin “büyük” etkinliği ve egemenliği üzerinden müdahale pratikleri de örneklendirilerek ileri sürülen görüş, tek ülkede sosyalizmin yaşatılamayacağına varan bir boyut almakta ve proleter devrimlerine ket vuran bir içerik taşımaktadır. Bu yaklaşımın yapı taşları, sınıf işbirliği, uzlaşı içerisinde kaderine razı olma durumu, iyileştirmeci bir felsefeyle donanmış reformizmdir. Devrimlerin tek ülkede imkânsızlığı inancıyla çıkılan yolculuk devrimlerin bütünüyle imkânsızlığı ve dolayısıyla gereksizliğine varmaktadır.  

“Bölgesel devrim” görüşleri, “ulusal cephe”nin mutlaklığını karşı-devrimci sınıflarla işbirliği şeklinde formüle etme çabaları, bu temelde hayat bulmaktadır. Emperyalizmden soyutlanan bir karşı-devrimci sınıf olgusu yaratılmış, devrimci mücadele, klik kavgasının basit bir aracı olarak, kaldıraç işlevi görme noktasına itilmiştir.

Gonzalo’dan sonra Prachanda ve arkadaşlarının yenilgi ya da açmaza düşme aşamasında teslimiyete/savruluşa giydirdikleri elbise budur. Yeniden ve yeniden mücadeleyi sürdüremeyen, bu yönde yinelenen kararlar aldığı halde “kaldığı yere” dönmeyi göze alamayıp devrim hedefinden hızla uzaklaşanların, daha büyük zorluklar karşısında tedavülden kalkmış teorilere sarılması başka nasıl izah edilebilecektir?

Yukarıda aktardığımız değerlendirmelerin açıklandığı günleri takip eden dönemde (Ekim 2010) yapılan genişletilmiş parti toplantısında, egemen sınıflara karşı birleşik bir cephe kurma politikası kabul edildi. Silahlı halk ayaklanması mücadelenin esas biçimi olarak belirlendi. Yanı sıra tali olarak da sokaktaki, yasal alandaki ve hükümet içindeki mücadelenin sürdürülmesi taktiğinin benimsendiği ilan ediliyordu.

Uygulamada buna göre değil tam tersi bir hat izlendi ve ağırlık verilen parlamentoda komünistler ve yurtsever güçler 2/3 çoğunluğa sahip olduğu halde, -pek doğal olarak- iktidarda söz sahibi olabilecek bir pozisyon elde edemediler. Oyalanmaları için teslim edilen bakanlık koltuklarında, bulundukları yerin teorisini geliştirmekten başka bir üretim ve icraat içerisinde olmadılar.

Ancak durumun bununla sınırlı kalmayacağı ve proletaryaya/halka hizmet etmeyenin burjuvaziye, emperyalizme hizmet edeceği kuralı acımasızca işlemeye devam etti. Devlete ait temel gerçeklerin daha çok farkında olan egemen sınıflar, önce Halk Ordusu’nun tasfiyesi yolunda adım attılar. Beraberinde savaş döneminde kamulaştırılan toprakların iadesi ve bir diğer önemli güç olan gençlik örgütünün etkisiz kılınması kararları da devreye sokuldu.[5]Diğer yandan, emperyalistlerin taşeronluğunu da yapan Hindistan gericiliğiyle köleleştirme anlaşmalarına tereddütsüz biçimde imzalar atıldı. Bu anlaşmaları imzalayan başbakanın, bir zamanlar konuya “açıklık” getirmiş bulunan Baburam Bhattarai olması, tarihin cilvesi olarak kayıtlara geçecektir.[6]

HKO’nun tasfiyesine giden süreç hatırlanacağı gibi üs alanlarının dağıtılması ve kızıl ordunun silahsızlandırılması ile başlamıştı. Bu politikayı Çin pratiğiyle benzerlik kurarak açıklamaya çalışmak, gerçeklerin açıkça tahrif edilmesidir.[7] Oysa, ABD DKP ile yürüttükleri polemik kapsamında, 01.07.2006 tarihli mektuplarında,  ittifak kurdukları parlamenter partilerin gerçek yüzünü bildiklerini, düşman içindeki çelişkilerden yararlandıklarını, HKO’yu güçlendirmeye ve 24 saat savaşa hazır olmaya öncelik verdiklerini, diplomaside uzlaşma olabileceğini ancak HKO’yla ilgili bir uzlaşmanın mümkün olmayacağını, taktiklere siyasi açıdan güçlenmek için başvurduklarını, burjuvazinin daha kötüsünü engellemek için bunları kabul etmeye mecbur kaldığını, stratejide bir değişimin olmadığını belirten Nepalli Maoistler; sabırlı olunmasını, beklenmesini ve izlenilmesini talep etmişlerdi.

BNKP (M), bu resmi mektupta, kendi ifadelerinde çelişkiler bulunduğunu kabul ettiklerini, bunları düşmanı aldatmak ve uluslararası alanda çelişkileri kullanmak adına yaptıklarını, Kurucu Meclis talebi kabul edilse de bunun asıl çözümü getirmeyeceğini bildiklerini, biçimsel bakılmaması gerektiğini söylemektedir.

“Siyasi içeriği doğru alınırsa, toprak reformu yapılırsa, ulusal ordu kendi önderliğimizde kurulursa, neden karşı çıkılması gerekir ki?” sorusu sorulmakta, devamla, “Kitleler barışçıl çözüm istemektedir, devrimci partiler hedeflerine barışçıl yöntemlerle ulaşamadıklarını kanıtlamamalılar.”denilmektedir.

Ancak sürecin tam tersi yönde aktığı, toprak reformu bir yana el konulan toprakların geri verildiği; ulusal ordunun bırakın kendi önderliklerinde kurulması, halk ordusunun bile tasfiye edildiği bir süreç yaşanmaktadır. Durumu ne o günlerde ne de bugün “kitlelerin barışçı çözüm talebi” ile açıklamak inandırıcı değildir.

 

Muhaliflerin Yakın Döneme Dair Görüşleri

Parti içerisinde tartışma yürüten kimi yoldaşlar, yukarıdaki anlaşmalara yön veren politikaları sert biçimde eleştirmekte ve ağır tanımlar kullanmaktalar. Ne var ki önceki sürecin mimarları arasında anılan bu yoldaşların, parti iktidarındakilerle gerçek nitelikte kopuş sağlayan bir yaklaşım içerisinde olup olmadıkları da değerlendirilmek durumundadır. Yakın dönemin bazı ayrıntılarını bu yoldaşların ağzından aktarmakta yarar bulunmaktadır:

“Öncelikle, burjuva çalışma tarzına karşı mücadele evresi. Partimiz, barış anlaşmasını imzalayıp şehirlere yerleştikten sonra parti içi burjuva çalışma tarzı yaygınlık kazanmaya başladı. Balaju’da bu çalışma tarzına karşı alınan kararların bulunduğu belge hiçbir zaman okuma, tartışma ve uygulama amacıyla partililere dağıtılmadı.

İç mücadelenin ikinci aşaması partinin benimseyeceği yeni taktiğe dairdi. Nepal’ın bir demokrasi olduğunun ilanından sonraki bir yıllık süre boyunca partinin hiçbir taktiği yoktu. 2008 Kasımında gerçekleştirilen Kharipati Kongresi sonunda Nepal’in hala yarı-feodal ve yarı-sömürge bir ülke,‘federal demokratik cumhuriyet’ adı verilen yönetim biçimininse karşı-devrimci olduğuna karar kılınmış ve parti Federal Halk Cumhuriyeti’ni hedefleyerek yeni demokratik devrimi sonuna kadar sürdürme taktiğinde karar kılmıştı. Bu karar hala geçerlidir ve uygulamaya konmayı beklemektedir.

Üçüncü aşama, yukarıda belirtilen taktiğin uygulanması için planlar geliştirmeye dairdi. Parti, Kharipati Kongresi’nden sonra dokuz ay boyunca elle tutulabilir bir plan ortaya koyamadı. Daha sonra 2009 Ağustos’unda başlayan ve üç ay süren MK toplantısı, bazı önemli kararlara vardı. Birincisi, Federal Halk Cumhuriyeti için halk ayaklanmasının gerekli olduğu, ikincisi ise, halk ayaklanmasının başarıya ulaşması için dört hazırlığın ve dört üssün zaruri olduğuydu.

Dördüncüsü, planın uygulamaya konmasına ilişkin tartışmaların söz konusu olduğu aşamadır. Parti, bu planı üç aşamada uygulamaya koymaya karar vermişti. Bunlar, 6 Nisan 2010’daki kitlesel yürüyüş, 1 Mayıs ve süresiz genel grevdi. 1 Mayıs 2010 tarihinde parti Kathmandu’daki Tundikhel Stadyumu’nda, genel grevin halk ayaklanmasına dönüşerek, emekçi yığınlar iktidarı zapt edene kadar sürdürüleceğini ilan etmişti. Bu açıklamayla birlikte halk yığınlarını eşi benzeri görülmemiş bir heyecan sarmıştı. Ancak ilginç bir şekilde, söz konusu grev ilan edilişinin üzerinden iki hafta henüz geçmişken durdurulmuştu. Parti bu kitlesel grevin durdurulmasına sebep olan nesnel ve öznel durumun tam bir değerlendirmesini hala yapmış değildir.

Beşinci aşama, Palungtar toplantısında ve sonrasında gelişen ideolojik mücadeledir. Yapılan şey, dönüşümün, birliğin ve halk ayaklanmasının başka alternatifleri olmadığına karar verilmesiydi. Ama ilginçtir ki önder çekirdek kadrolar bu alınan kararların pratikte uygulanmasının önemine pek vurguda bulunmamıştır.

Altıncısı, önderliğin Sukute toplantısında 180 derecelik keskin dönüşünden sonraki aşamadır. Dört gün öncesine kadar gözü halk ayaklanmasından başka bir şey görmeyen önderliğimizin, Singapur gezisinden sonra Sukute’ye geldiğinde her yanda karşı-devrim tehlikesi görmesinin sebebi açıklanabilir değildir.

Bu süreç, reformizmin parti içinde yer edinmesine olanak tanıyacak bir ortam oluşuncaya dek yıllarca sürdü. Ve öyle bir noktaya gelindi ki, bir yandan devrim tezahüratları yapılırken artık devrim tasfiyeye uğruyor. Önderliğin bunu planlı biçimde, kasten yaptığı söylenemez. Ama gerçek şudur ki, bu olan bitene yol açan önderliğimizin sırtını yasladığı problemli ideolojik zemindir. Sukute’nin kanıtladığı şey, felsefede eklektizmin ve siyasette orta yolculuğun yol açtığı şeyin reformizm olduğudur.

Demokratik merkeziyetçiliğin daha etkili bir hale getirilmesine ilişkin pek çok örgütsel soruna dair de bir çizgi mücadelesi mevcuttur. Özellikle merkeziyetçiliğin bürokratizme ve totalitarizme evrilmekte olduğu şu noktada, partimizin gündemindeki tartışmalardan biri de önder çekirdeğin yukarıdan aşağı şekilde, kolektif kararın merkezi bir ifadesi olan bir komite sistemine, tam anlamıyla nasıl dönüştürüleceğine ilişkindir.

Nepal’deki yeni demokratik devrim sürecinin, karşı-devrimin eşiğinde olduğu artık gün gibi açıktır. Bu tehdit, HKO’nun ‘entegrasyon’ bahanesiyle gerçekleştirilmek istenen lağvı ve sözde yeni bir anayasanın yazılması için ‘mutabakat oluşturmak’ adına komprador, bürokrat burjuvazi ve feodal derebeyleriyle imzalanması tartışılan uzlaşı belgesinde vücut bulmaktadır.

Parti içinde sürmekte olan iki çizgi mücadelesinde bir hat Federal Halk Cumhuriyeti’nin kapısını açarak Nepal yeni demokratik devrimini sürdürmeyi savunurken, bir hat da burjuva demokrasisini kurumlaştırarak yeni demokratik devrimi geriletmeyi savunuyor.” (İndra Mohan Sigdel (Basanta), NBKP (M) MK üyesi, Ekim 2011)

 

“Partimiz içinde süregitmekte olan çizgi mücadelesi artık sadece kadrolarla sınırlı değil, sokaklara dökülmüş durumda. Genel Başkan, diğer yoldaşların haberi olmaksızın, Madheshi partileri ile demokratik bir cumhuriyet anayasası yazacağını beyan eden 4 başlıklı bir anlaşma imzaladı. Bunu imzalayarak, partinin federal halk cumhuriyetini inşa etme yönündeki hattını görmezden geldi, diğer yandan da parti tüzüğünü ihlal etmiş oldu.

Dahası, bahsi geçen anlaşmada komşu ülkelerin tüm tekliflerinin çözüme kavuşturulacağını söyleyen bir cümle var. Gerçekte bu, Hindistan’ın Nepal’e imzalatmaya çalıştığı olağanüstü anlaşmaya destek anlamına geliyor. Buna göre, Hindistan, Nepal havaalanında bir general bulundurabilecek ve dilediği zaman, ‘Nepal’deki Hintli firmaların çıkarlarını korumak için’ ordusunu Nepal’e sokabilecek.

İkinci olarak, başbakan Baburam Delhi’ye gerçekleştirdiği ziyaretinde bağımsızlık karşıtı BIPPA’ya (Karşılıklı Yatırım Teşvik ve Muhafaza Antlaşması) imza attı. Daimi komite toplantısında, bu zorlu geçiş sürecinde Hindistan’la hiçbir tartışmalı antlaşmaya imza atılmayacağı yönündeki kararı böylelikle açıktan ihlal etmiş oldu. Üçüncü olarak, Başbakan Baburam’ın ‘rahatlama paketi’ hiçbir zaman başta yoksul ve topraksız köylüler olmak üzere ezilen sınıfları kapsamıyordu. Hatta bu paketle birlikte, halk savaşı esnasında köylülerce işgal edilen topraklar toprak ağalarına iade ediliyordu.

Dördüncü olarak, partimizin hattı, ordu entegrasyonu ve anayasa yazımı süreçlerini baş başa sürdürmekti. Ama, anayasanın yazımından önce ve partimiz hükümeti oluşturduktan hemen sonra, HKO, silahların bulunduğu depoların anahtarlarının ‘özel komite’ye verilmesi suretiyle lağvedildi. Barış süreciyle alakası olduğu söylenen 7 başlıklı antlaşma, ordu entegrasyonu adı altında HKO’yu fiilen yok etti.

Beşinci olarak, söylenenlere göre genel başkanımız Kongre ve BML (Birleşik Marksist-Leninist) partileri ile Nepal’i 7 eyalete bölecek ve mecliste çoğunluk tarafından alınan kararı feshedecek gizli bir antlaşma imzalamış durumda. Şayet durum buysa, bu federalizm konusunda 180 derece dönmek değil midir?

Özetle, partimiz barış sürecine girdikten ve özellikle de Baburam önderliğindeki hükümet kurulduktan itibaren önderlerimiz partinin tutumuna, algısına ve hattına aykırı, yanlış kararlar alıyorlar. Bu kararların özü sınıfa ve halka ihanettir. Halk, on yıllık halk savaşı sürecinin tüm kazanımlarını yitirmiş durumda. Halk iktidarı organları yok edildi. Maoizmin ‘halk ordusu olmayan bir halkın hiçbir şeyi yoktur’ şiarıyla oluşturulmuş HKO artık yok, şimdi de federalizm elimizden alınıyor.

Partinin, toplumsal eşitlik sağlanana dek dokunulmazlara, kadınlara, kabilelere, Müslümanlara ve Madheshilere sunacağını söylediği ayrıcalıklar da yeni anayasada yer almıyor. Halk savaşının kazanımlarından geriye ne kaldı? Halk savaşının neden verilmiş olduğu sorusuna ne cevap vereceğiz?

Prachanda, Krambhanga (Kopuş) adlı dergide yakın zamanda çıkan bir röportajında, ‘Şimdi yeni demokratik devrim göreviyle sosyalist devrim stratejisinin birleştiğini görebiliyoruz. Yani önce demokratik devrimi sonuna kadar götürelim oradan sosyalist devrime geçeriz gibi bir durum kalmadı. Demokratik devrim, halk ayaklanması, silahlı ayaklanma, sosyalist devrim… Hepsi iç içe geçmiş durumda.’ diyor. Yani genel başkanımız, burjuva demokratik nitelikte bir cumhuriyetin kurulmasını yeni demokratik devrimin tamamlanması olarak görüyor.

Bütün bunlar, genel başkanımızın felsefi alandaki kaba evrimci ve eklektik yaklaşımının ve politik alandaki sağ oportünizminin nedenlerini ayan beyan gözler önüne sermektedir. Parti genel başkanı, burjuva demokrasisine sosyalist devrim elbisesi giydirerek yeni demokratik devrimi tasfiye edecek yeni revizyonist bir hattın zeminini inşa etmektedir.” (İndra Mohan Sigdel (Basanta), NBKP (M) MK üyesi, Kasım 2011)

 

Nepal’de halk savaşına başarıyla önderlik eden ve şimdi de devrimi sürdürme konusunda tarihsel bir eşikte bulunan BNKP (M)’ye hakim olan revizyonist çizgiyle mücadelede, önderlik kademesi başta olmak üzere parti içinde harekete geçen, görüş ve eleştirilerini açık biçimde ortaya koyan yoldaşlar, bunu bir süredir kamuoyuyla paylaşmaktan da çekinmemektedir.[8] Bu hareket tarzı, durumun son derece ciddi olduğunun bir diğer kanıtıdır. Muhalefeti oluşturan grubun, Prachanda’nın partiye sunduğu son raporu takiben, belli başlı konularda yaptığı en son değerlendirmesi, eleştiri ve önerileri özetle şöyledir:

“ (…) 2- Başkan Yoldaş tarafından sunulan rapor üzerine:

Raporun dördüncü maddesi parti içinde var olan aynılık ve polemikten bahsetmektedir. Raporda şöyle denmekte: ‘Parti içinde MLM/Düşünce (Marksizm-Leninizm-Maoizm/Mao Zedung Düşüncesi), devrimin temel prensibi ve esas önermelerinin savunulması, uygulanması ve geliştirilmesi; partinin nihai hedef ve azami programı olarak sosyalizm ve komünizm; asgari programı ve stratejisi olarak halkın yeni demokratik devrimi; ülkenin mevcut objektif koşullarında partinin temel taktiği olarak halkın federal cumhuriyeti ve federal cumhuriyetin kabul edilmesi; ve özellikle ulusal kurtuluş ve federal cumhuriyet üzerine odaklanan halkın ayaklanması konularında ciddi bir ihtilaf bulunmamaktadır.

Fakat çelişki ve ihtilaflar daha çok yukarıda ifade edilen hedeflere ulaşmak için atılacak taktik adımlarla ilgili konular üzerinde yaşanmaktadır. Ki bunlar, belli koşullar altında partinin büsbütün ideolojisini etkilemiştir.’

Burada açıklanan konuların bazılarını ortaya koymak gerekiyor. Partinin temel ilkesinde, Marksizm-Leninizm-Maoizm/Mao Zedung Düşüncesi gibi bir paralellik ve şaşırtmaca ifade bulunamaz. Bu konu üzerine uzun bir tartışma yaşanmış ve belli prosedürleri tamamlayarak bu sorunun çözümünde ortaklaşılmıştı. Bu vesileyle, bu meselenin ‘Maoizm’ kavramını kullanarak çözülmesinin uygun olacağı şeklinde bakışımızı kesinleştirmiştik.

Açıktır ki biz, yeni halk demokrasisini partinin asgari programı ve stratejisi; sosyalizm ve komünizmi ise azami programımız olarak kabul etmiştik. Fakat Başkan yoldaş, çeşitli medya beyanlarında ve daha özelde Kramvanga dergisiyle (Sayı 2, Kasım/Aralık 2011) yaptığı röportajda, halkın yeni demokratik devrimi ile sosyalist devrim arasındaki sınır çizgisinin incelmekte olduğunu ve halkın yeni demokratik devriminin ve sosyalist devrimin tamamlanması görevinin tek bir görevde merkezileştiğini söylemişti. Başkanın bu görüşleri, devrimin kavramları, programı, stratejisi ve taktikleri ile ilgili meselede büyük bir karmaşa ve ciddi ideolojik sorun yaratmıştı.

Gerçek sorun, demokratik cumhuriyeti partinin stratejisi olarak kabul ederek parlamenter sisteme saplanıp kalınması ya da halkın federal cumhuriyetinin kurulması için ileri yürünmesi sorunudur. ‘İnşa ve yıkım’ diyen yukarıda bahsi geçen rapor, direkt olarak Merkez Komite’nin Chunbang toplantısında kabul ettiği federal cumhuriyet fikrine karşıdır. Ki bu toplantıda şu görüş ifade edilmiştir: ‘Gerici sınıf ve onların partileri demokratik cumhuriyeti burjuva parlamenter cumhuriyete dönüştürmeye çalışacaklardır, oysa bizimki gibi bir proletarya partisi onu halkın yeni demokratik cumhuriyetine dönüştürecektir.’

Barış, anayasa ve hükümet, ideoloji ve stratejinin bir bütün parçası olarak kesinlikle birbirine bağlıdır. Başkan yoldaşın bakışında, barışın anlamı Halk Kurtuluş Ordusu’nun silahsızlandırılması, teslimiyet ve halkın demokratik devriminin tasfiye edilmesidir; anayasanın anlamı parlamenter bir anayasa yazılması ve hükümetin anlamı da eski devlet aygıtının kölesi olmayı kabul etmektir.

Uzlaşma (‘ver ve al’) görüşmelerde yapılmıştır. Fakat tüm bu süreçte, o her şeyi vermiş fakat hiçbir şey almamıştır. Bu sadece bir uzlaşma değil toptan teslimiyet ve kapitülasyondur. Mevcut durum göstermektedir ki Kurucu Meclis, taktik değil stratejik olarak ele alınmaktadır. Bu minval üzere, çabalar halkın yeni demokratik devrimini ve kitle ayaklanmasını sona erdirmek ve tasfiye etmek için harcanmaktadır.

Başkan yoldaşın raporu, partinin koşullarını çok karamsar bir şekilde betimlemektedir. Partinin tehlikeli bir şekilde çözülmeye ve tasfiyeye doğru gittiğini söyleyerek, ‘parti aslında ölüyor’ demektedir. Benzer bir şekilde, rapor bir yandan partinin zengin sınıfıyla işçi sınıfı arasındaki çelişkiyi gizlemeye çalışarak diğer yanda tüm partinin öldüğünü ifade etmektedir. Bu gerçeğin çarpıtılmasıdır çünkü sadece eski ve muhafazakâr güç ölmektedir, tüm parti değil. Gerçekte, eski parti ölmekte ve yeni bir parti doğmaktadır.

Başkan yoldaşın raporunun beşinci ve sekizinci maddelerinde, konteynırların anahtarlarının devredilmesi ve dört maddelik ve yedi maddelik anlaşmaların ilgili komiteler ve parti organları tarafından oybirliğiyle onaylandığı ifade edilmektedir. Bu düpedüz yalandır.

3. Parti ve devrimin sorunları üzerine:

a. Örgütsel problem: Şu anda partide demokratik merkeziyetçilik, eleştiri-öz eleştiri sistemi, kolektif karar alma süreci, bireysel sorumluluk, komite ve önderlik sistemi, çalışma tarzı ve yöntemleri, mali işlemler, halk hakkında, parti işçileri hakkında ve uluslararası kardeş örgütlerle ilişkiler hakkındaki politikalar da dahil her şey bir karmaşa içinde.

b. Barış ve Anayasa Üzerine: Biz hepimiz barış ve anayasa için varız. Fakat ülkenin ve halkın çıkarlarına karşı olan barış ve anayasa için değil. Ülkenin ve halkın yararına bir barışın tesis edilmesi için, ulusal güvenlik politikasının formüle edilmesi, halkın anayasasının düzenlenmesi ve ordunun saygıdeğer bir şekilde entegrasyonu gereklidir. Fakat, bu meselelere ciddi bir dikkat gösterilmek yerine, Halk Kurtuluş Ordusu aşağılayıcı ve küçültücü bir yolla feshedilmektedir.

Bürokratik ve komprador kapitalist sınıfın hâkimiyeti büyümekte ve Başkan yoldaşın kendisi de bu sınıfa yedeklenmektedir. Bu durum devam ederse, Kurucu Meclis miadını hemen hemen doldurmuş olacaktır.

İki çizgi mücadelesi üzerine:

İki çizgi mücadelesi parti içinde uzun zamandır birçok aşamadan geçerek uygulanmaktadır. İki çizgi mücadelesinin merkez noktası, demokratik cumhuriyetle tatmin mi olacağımız yoksa halkın federal cumhuriyetine mi ilerleyeceğimiz; devrimi, parlamenter sistem içinde yok mu edeceğimiz yoksa kitle ayaklanması için hazırlık mı yapacağımız; ulusal bağımsızlığımızı mı savunacağımız yoksa ulusal teslimiyeti mi seçeceğimiz; halkın kendini yönetme ve yaşamıyla ilgili temel problemleri çözerken onurlu bir ordu entegrasyonu ile barış sürecini mi seçeceğimiz yoksa eski devlet iktidarı önünde diz mi çökeceğimiz ve anti-emperyalizm ve anti-feodalizm temelinde bir anayasa mı hazırlayacağımız yoksa parlamenter gerici bir anayasa mı yazacağımız üzerinedir.

Halkın yeni demokratik devrimi süreci üzerine:

Demokratik cumhuriyetin kurulmasına ve federalizmin ve laikliğin kurumsallaştırılmasına; partimizin önderliği altında hükümetin oluşturulmasına rağmen Nepal hala yarı-feodal ve yarı-sömürge bir ülkedir. Devlet iktidarı hala komprador ve bürokratik kapitalistler ve feodal sınıfın ellerindedir. Bugün açıktır ki, komprador bürokratik kapitalist sınıf ve Hindistan yayılmacılığı ile Nepal halkı arasındaki çelişki temel çelişki haline gelmiştir.

Parti içinde çeşitli ve ciddi sapmalar bulunmakta ve bu sapmalar giderek derinleşmiş durumdadır. İki çizgi mücadelesi, bu nedenle, daha sağlam ve güçlü hale gelmektedir. Bugünün ihtiyacı, ülkeyi, halkı ve devrimi odak noktası olarak alarak; iki çizgi mücadelesini sağlıklı ve dostça bir tavırla yürüterek; ve kendimizi tüm sapmalardan arındırarak dönüşüm yoluyla partiyi birleştirmektir. Ancak biz bu tarihi ihtiyacı karşılayabildiğimizde, açıktır ki parti güçlenecek ve devrime önderlik edebilecektir.

Program, politika ve politik çizgi:

Palungtar’daki genişletilmiş toplantısının ardından gerçekleştirilen Merkez Komite toplantısında kabul edilen partinin gelecekteki politik çizgisi ve eylem planı üzerine kararlar şu anda da temel olarak doğrudur. (…)

3. Parti temsilcileri hükümetten çekilmelidir. Parlamento cephesi daha etkin bir şekilde yönetilmeli ve öncelik sokak cephesine verilmelidir.(…)

5. Ülkenin ve halkın çıkarlarına uygun bir barış süreci ve halkın anayasasının oluşturulması garanti altına alınamıyorsa, HKO’nun entegrasyonu ve halk karşıtı anayasanın oluşturulması görevi yerine getirilmemelidir. Devrim, farklı bir koşulda yeni bir anlayışla ilerletilmelidir.” (Mohan Baidya (Kiran), 27.12.2011, Demokrasi ve Mücadele)

 

 

 

 

 

Raydan Çıkışın İdeolojik Arka Planı

 

Emperyalizmde Niteliksel Değişim: “Global Devlet”

Basanta ve Kiran’ın özetlediği süreç birden bire gelişmemiştir. Bu aşamaya giden yola Prachanda ve “ikinci adam” konumundaki şimdiki başbakan Bhattarai’nin teorize ettiği görüşler damgasını vurmuştur. Ancak yukarıda da değindiğimiz gibi, bugün muhalif kanatta yer alan önderlikteki yoldaşların önemli bir bölümünün bu politikaların oluşum aşamasında itiraz değil aksine savunu içerisinde bulunduğu da gözden kaçırılmamalıdır.[9] Bunların yakından incelenmesi sayesinde durum daha iyi anlaşılacak, mevcut politikalar ve pratiğin arka planı görülebilecektir.

Bütün görüşlere kaynaklık eden temeli, tarihteki benzerlerinde olduğu gibi dünya sistemi, başka bir deyişle emperyalizme ilişkin değerlendirmeler oluşturmaktadır. Bernstein’den Kautsky’ye, Kruşçev’den Deng’e uzanan hatta, bütün revizyonistler, Marksizme aykırı görüşlerini temellendirmek için işe ekonomik-politik ve toplumsal şartları farklı bir tarife tabi tutarak başlamışlardır.

Bunun böyle olması doğaldır. Zira, bütün politika ve aksiyonlar bu zemine bağlı olarak şekillenmektedir. Bu noktada yapılacak değişimin, temel kavramları başkalaştırması, farklı bir yön ve hedef tayininde bulunması kaçınılmazdır. Bu geleneğin yeni temsilcilerini farklı kılan, şimdiki durumlarını tarif etme becerisine hem de seneler öncesinden sahip olmalarıdır.[10]

İlk el atılan kavram “emperyalizm”dir. “Şartlar/çağ değişti” denilerek kast edilen, iktisadi yapının tayin ediciliğine vurgu üzerinden çelişkilerin yeni baştan tarifidir ve bu sayede devlet, sınıflar, demokrasi ve devrim kavramları yeni içerikler almaktadır. Böylelikle, öncelikler, ittifaklar, yöntemler değişmekte, daha önemlisi hedef(ler) farklılaşmaktadır. Sisteme yönelik değerlendirmedeki sapma, basit bir tespit farklılığını değil ideolojik yönelimi deşifre etmektedir. Modern revizyonizmi emperyalizmle bütünleştiren, onun yedeğinde konumlandıran gerçeklik de bu olmaktadır.

“Ultra”, “süper”, “global” denilerek yenilemez, değiştirilemez, dokunulamaz bir özellik atfedilen emperyalizm olgusu, daha tutarlı olunduğu takdirde, esas ideologlarının dediği üzere tarihin sonunu getirmiş olmalıdır. “Tarihin sonu” denilirken kast edilen, devrimlerin sonudur, sosyalizm-komünizm “düşlerinin” suya düşmesidir. Bu iddia ile kast edilen, “can çekişen” değil ölümsüz hale gelen kapitalizm gerçeğidir ve artık yeni bir karakterle, sınıfları ortadan kaldırmış ve dünyayı ortak bir mekân kılmış haliyle mutlak zaferini tesis etmiş olmalıdır…

Tarihin bu “parlak” dönemine bilgi toplumu/bilgi çağı ile ulaşılmış, teknolojik devrim, bütün devrimlere son noktayı koymuştur. Bundan sonrası elbette var olan sorunların barışçı, reformist temelde giderildiği, git gide daha iyi, daha mükemmel olacak bir dünyanın elbirliğiyle inşa edilmesidir. Sınıf mücadelesinin ebediyen tatil olduğu koşullarda, varlık şartları ortadan kalkan bütün unsurlar bir an önce bu gerçeğe teslim olmalı, saflarını buna uygun biçimde belirlemelidir…

Bu göz kamaştırıcı dünya tablosunu emperyalizmin bilişim ve iletişim alanında attığı muazzam adımlara, daha doğrusu “devrimler”e borçlu olduğumuz söylenmektedir. Dünyanın tek bir şehre ya da köye dönüştüğü benzetmesi üzerinden bir tür komünist toplum tasavvuru, sınırların sunileştiği/ortadan kalktığı vurgusu yapılmakta, bu müthiş başarının mimarı olan güçlerin kanatları altında birleşmek için çağrı çıkarılmaktadır. Muktedirliğini bu gelişme üzerinden kanıtlayanların çözemeyeceği hiçbir sorun yoktur ve bunun için yalnızca zamana ihtiyaç bulunmaktadır…

Dünyadaki gelişmeler bütün bu zırvaların tam aksini kanıtlayan milyonlarca örnekle doluyken bambaşka bir resme bakmamızı isteyenler, tam da nereden bakılması gerektiğini ifşa etmiş oluyorlar. Bu durum vahşetin diz boyu hüküm sürdüğü bütün çağlar boyunca geçerli olmuştu. “Cennet” egemenlerin dünyasında hep vardı. İnsanlığın ulaştığı aşamanın bütün nimetlerinden yararlananlar için insanlığı temsil eden asıl unsurlar daima kendileriydi.

Bugün de değişen hiçbir şey yoktur. Üretim araçlarını eline bulunduranlar, bütün mülkiyetlerin yani dünyanın sahibi olarak at koşturuyorlar. Bilim ve teknolojideki her türlü gelişim ve ilerleme onlar istediği kadar, onlar karar verdiği ölçüde var. Bunu belirleyen tek kıstas, insanlığın değil onların ihtiyaçları. Bütün tasarruflar, saltanatlarının daha görkemli olması, egemenliklerinin ilelebet sürmesi içindir. İnsanlığın hanesine yansıyan “gelişim” ya da gelişimden pay almanın sınırını belirleyen bu gerçekliktir.

Lenin yoldaşın ifadesiyle sosyalizmin öngünü olan tekelci kapitalizm pek doğal ki kendi ömrü çerçevesinde ilerleme ve gelişme göstermektedir. Bunları kendi içinde birer etap, evre olarak değerlendirmek gerekir. Tıpkı başta canlılar olmak üzere bütün ölümlülerin varlık ve yok oluş parantezi arasındaki dönemler gibi. Emperyalizm, en yüksek aşaması olmakla kapitalizmin ömrünü tamamlayacağı bir süreci tarif etmektedir.

Onu, sosyalizme varmadan nitel bir aşamaya taşıyanlar, başka bir alternatif yaratmakla esasen sosyalizmi devreden çıkarmış oluyorlar. Zaten bu tespit üzerinden tanımlanan devrimci demokrasi ve sosyalizmin, “sosyal demokrasi”nin türevleri olduğunu anlamak hiç de zor olmasa gerektir.   

Revizyonist ve reformist çok çeşitli akımların çarpıtarak, abartarak ele aldıkları dünyanın iktisadi düzeni, kapitalizmin tekelci döneme ait karakteristiğine dair nitel bir değişimi anlatmamaktadır. Elbette değişim, elbette gelişim vardır. Bir asrı aşan bir dönemden söz ediyoruz. Yalnızca iletişim ve bilişim değil bütün alanlarda çok ciddi gelişmeler olmuş, teknolojide bir değil birden çok devrimci atılım yaşanmıştır.

Bütün bunların iktisadi yapı üzerinde sonuçlar doğurması da kaçınılmazdır. Ancak sorun yapısal bir değişimin olup olmadığıyla ilgilidir. Bütün parametreleri etkileyecek esas husus budur. Meseleye bu boyuttan yaklaşıldığında kapitalizmin ne karakter kaybettiği ne de emperyalist dünya sisteminin temelli bir değişime uğradığından söz edilebilecektir.

Dünyada başta teknolojik çerçeve olmak üzere bütün alan ve sektörlerde ilerleme vardır ama aynı “büyüme” çelişki alanlarının tümünde de yaşanmaktadır. Gelir dağılımı, on yıllık periyotların incelenmesiyle sabittir ki çok daha bozulmuştur. Yoksulluk, açlık, susuzluk, işsizlik, temel hak ve özgürlüklerden yoksunluk, zulüm ve işkence oranı da büyümüştür.

Savaşlar neticesinde ölen, yaralanan, sakatlanan, sürülen insanların nüfusa oranı artmıştır. Maddi, manevi bütün değerleriyle kirlenen ve yıkıma uğrayan çok daha kötü bir dünya gerçekliği vardır ve tam da bu yüzden kapitalizm ölümüne daha çok yaklaşmıştır. İnsanlığın yok olmaması için onun yok olması her zamankinden daha acil bir gündem olarak dünya proletaryasının önünde durmaktadır.

 

“Tek Kutuplu, Savaşsız Bir Yeni Dünya”  

Nepalli yoldaşlar “yeni dünya”yı şöyle tarif etmektedir:

“Günümüz emperyalizminin temel özelliği ekonomik, siyasi, askeri ve kültürel açılardan yeryüzündeki halkların geniş kitlelerini tek bir küreselleşmiş devlet şeklinde sömürmesi ve ezmesidir. ABD emperyalizminin yegâne (sole) hegemonyası mevcuttur.

Bunun temel nedenleri: dünya proleter devriminin ilk dalgasının sonucunda kurulan yeni demokratik ve sosyalist devletlerin bürokrat kapitalizme karşı iktidar mücadelesinde yenilmesiyken, diğer nedense ABD emperyalizminin diğer emperyalist güçler üzerinde esas olarak askeri üstünlüğü kurması, 3. dünya ülkelerindeki ulusal sermayesi ve ekonomisi üzerindeki çokuluslu finans kapitali denetlemesi ve bilgi teknolojisi üzerindeki hâkimiyeti ile dünya çapında kültürel müdahaleyi yoğunlaştırmasıdır.” (“Merkez Komitesi Çözümlemesi- Siyasal ve Örgütsel Çözümleme”, Worker (İşçi) Dergisi, Mayıs 2006,  Halk Savaşının 10. Yılı Özel Sayısı, sa. 10)

Görüldüğü gibi, sosyalist ülkelerdeki geri dönüşü de fırsat bilen ve diğer rakiplerini sindiren ABD emperyalizmi, “global” bir devlet (hatta imparatorluk) kurmuş, tek kutuplu bir dünyada hüküm sürmektedir. Öyle bir hâkimiyet sahibidir ki karışanı olmadığı gibi önünde direnebilecek bir güç de kalmamıştır. Bunu aynı zamanda finans kapital üzerindeki mutlak inisiyatifine ve de teknolojide gerçekleştirdiği büyük atılımlara borçludur…

Bu görüşlerin geçersizliği, yalnızca bugünün ya da 6 yıl öncesinin değil, ABD’nin zirvede kendini daha yalnız hissettiği yılların da gerçeğidir. ABD, 1990’lardaki süreçten önceki konum ve birikimine yaslanarak en avantajlı çıkan devlet olmuştur. Askeri kapasitesi diğer devletlerle kıyaslanmayacak denli güçlüdür. Dünya ekonomisine yön verme gücü ve kabiliyeti önde gelen devlet konumu da devam etmektedir.

Ne var ki diğer emperyalist devlet ve bloklar üzerindeki etkinlik ve hatta belli alanlardaki denetimi tam bağımlılık içeren karakterde değildir. Dünya pazarındaki çeşitli düzeylerdeki karşılıklı bağımlılık ve denetim, birinin diğeri üzerindeki sömürge tarzı egemenlikten farklıdır. Çünkü bu durum emperyalizmin tabiatına aykırıdır. Emperyalizm bir yandan hızlı bir merkezileşme[11] ama diğer yandan sürekli çatışma içerisinde yol almaktadır. Bu çelişik durum kapitalizmin eşitsiz ve dengesiz gelişen anarşizan yapısından ileri gelmektedir.

“Artık tipik olarak dünyanın hâkimi, özellikle hareketli ve esnek olmasıyla, ülkede ve uluslararası düzeyde örtülü olarak faaliyet gösteren, bireyselcilikten uzak ve mevcut üretim sürecinden bağımsız, kolaylıkla yoğunlaşan finans kapitaldir ve yoğunlaşma konusunda şimdilik büyük mesafeler kat etmiştir. Böylece kelimenin tam anlamıyla birkaç yüz milyarder ve milyoner tüm dünyanın kaderini elinde tutmaktadır.” (“Lenin, Önsöz”, Buharin, Emperyalizm ve Dünya Ekonomisi, Kalkedon yay. s.11)

“Gelişimin, istisnasız tüm işletmeleri ve devletleri içine alacak tek bir dünya tröstünün kurulması yönünde olduğu konusunda şüphe yoktur. Ancak, bu yöndeki gelişme öylesine stres, tempo, antagonizmalar, çelişkiler ve tepe taklak gelişler –sadece ekonomik değil, fakat aynı zamanda politik, ulusal vs.- biçiminde gerçekleşmektedir ki, ulusal finans kapitallerin dünya çapında bir ultra- emperyalizm yapısında birleşmesinden önce, emperyalizm kaçınılmaz olarak yok olacak ve kapitalizm kendi karşıtına dönüşecektir.” (Lenin, age, s.14)

Nepalli yoldaşların “yeni dünya”ya yönelik tespit ve tezlerini Worker’ın 10. yıl özel sayısından aktarmaya devam edelim:

“Lenin ve Mao’nun emperyalizm ve proleter strateji üzerine ortaya koydukları bir dizi anlayışın geride kaldığı gerçeğine 21. yüzyıldaki enternasyonal devrimcilerin dikkatleri odaklanmalıdır. Lenin’in savaşın doğası üzerine, sürekli devam eden dünyanın belli bölümlerinin (emperyalistlerce) paylaşılması ve yeniden paylaşılması ve bunun üzerinden belirlediği proleter strateji ile soğuk savaş döneminde, her ne kadar taktiksel de olsa, Başkan Mao’nun Üç Dünya analizi günümüzde temel olarak geçerli değildir. Küreselleşmiş devlet biçimini alan ABD emperyalizminin durumu Lenin ve Mao’nun analizlerinin geride kalmasına neden olmuştur.”

1 Temmuz 2006 tarihli ABD-DKP’ye yanıt mektuplarında, savaş sürecinde ilerleme ve gerileme, sağa ve sola dönüşler vb. içinde MLM’nin cephaneliğini zenginleştirecek yeni fikirler geliştirdiklerini ve bunu 2001 yılında “Prachanda Yolu” olarak isimlendirdikleri söylenmektedir. MLM’yi geleneksel şekliyle değil, “yaratıcı” biçimde ele alışlarında etkili olan olumsuzluklar ise şöyle sıralanmaktadır:

“SSCB’nin dağılışı, Çin’de kapitalizmin restorasyonu, Peru devriminin gerilemesi, diğer halk savaşlarının kendi sınırlarını aşamaması, ABD emperyalizminin tek hâkim olarak ortaya çıkması, ideolojik-politik saldırıların yoğunlaşması, bilgi teknolojisindeki ilerlemeler ve ülkedeki yarı-Hocacı Singh düşüncesinin etkisi” 

Geçmişte Maoizme ve Mao Zedung yoldaşa gerici ve revizyonistlerin saldırısından bahsedip, övgülerini esirgemeyenlerin[12], Üç Dünya Teorisi’ni Başkan Mao’yla ilişkilendirmesinin, şaşkınlıktan öte tıpkı Hocacı revizyonistler gibi bilinçli bir yakıştırma olduğu görülmektedir. Ama aktardığımız ilk paragraftaki cümlelerin en önemlisi, Lenin’in emperyalizmin yeniden paylaşımcılık ve savaşla ilgili karakteristik özelliklerine dair saptamalarının günümüzde “geçersiz” hale geldiğine ilişkin görüştür. 

Yeniden paylaşımcılık bilindiği gibi karda sınır tanımama, yani daha fazla kar güdüsüyle yaşama karakterinden ötürü kapitalist üretim tarzının yasasıdır ve bunun sonucu ortaya çıkan emperyalist yapı mevcut bölüşümle yetinmez, yetinmemektedir.

Bu, öteden beri emperyalizm konusunda yürütülen tartışmaların can alıcı bir başlığı olagelmiştir. Zira, bu durumda tarif edilen “global devlet” olgusu geçici ve dönemsel değil kalıcı bir yapı olarak tanımlanmakta ve hem etki gücü açısından (önleyicilik, baş edilemezlik) hem de ittifak politikaları bakımından gerçekten de başka sözler sarf etmenin gereği ortaya çıkmaktadır. Geliştirdiği ve geliştireceği politikalara kılıf, duruma meşruiyet kazandırmanın çaresi böyle bulunmuştur. Bu görüşlerin yanıtı komünist önderler tarafından zamanında verilmiş, durum bütün açıklığıyla ortaya konulmuştu:

“Emperyalizm, tekellerin ve mali sermayenin egemenliğinin ortaya çıktığı, sermaye ihracının birinci planda önem kazandığı, dünyanın uluslararası tröstler arasında paylaşılmasının başlamış olduğu ve dünyadaki bütün toprakların en büyük kapitalist ülkeler arasında paylaşılmasının tamamlanmış bulunduğu bir gelişme aşamasına ulaşmış kapitalizmdir.” (Lenin, Emperyalizm, İnter yay. s.92)

“(B)irincisi, dünyanın paylaşılmasının tamamlanmış olması, bir yeniden paylaşım durumunda,herhangi bir ülkeye el atmayı zorunlu kılmaktadır; ikincisi, emperyalizm için karakteristik olan, birkaç büyük gücün hegemonya yarışıdır, yani doğrudan kendisi için değil de, rakibini zayıflatmak ve onun hegemonyasını sarsmak için toprak ilhak etmeleridir.” (Lenin, age, s.94-95)

“Dünyanın geri kalan kısmının tamamen paylaşıldığı mali sermaye çağında, yarı bağımlı ülkeler için mücadelenin şiddetlenmesi anlaşılırdır.” (Lenin, age, s.85)

 “Toplum yaşamı artık tümüyle askerleştirilmiştir. Emperyalizm, dünyanın bölüşülmesi ve yeniden bölüşülmesi için büyük devletlerin giriştikleri vahşi bir savaşımdır. Bu yüzden, bütün ülkeler, yansız olanlarla birlikte küçükler de, daha fazla askerleşmeye doğru gideceklerdir.” (Lenin, Sosyalizm ve Savaş, Sol yay. s.66)

“Ancak emperyalist sistem yıkıldıktan ve ancak insanın insan tarafından ezilmesine ve insanın insan tarafından sömürülmesine yol açan sistemler yok edildikten sonradır ki, bütün savaşları ortadan kaldırmak ve ‘savaşsız bir dünya’ya ulaşmak mümkün olabilir. Marksist-Leninist’lerin daima savundukları budur.”  (“Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar, Renmin Ribao başyazısı, 31.12.1962”, Bütün Ülkelerin İşçileri Birleşiniz, Bilim ve Sosyalizm Yay. s.50)

“Emperyalist devletler arasındaki keskin çelişmeler, nesnel olarak vardırlar ve uzlaşmaz bir nitelik taşırlar. Emperyalist ülkeler ve emperyalist bloklar arasında, büyük ya da küçük, doğrudan ya da dolaylı, şu ya da bu biçimde çatışmalar mutlaka çıkacaktır. Bu çatışmalar, emperyalistlerin temel çıkarlarından doğarlar ve emperyalizmin doğası tarafından belirlenirler. Emperyalist ülkeler arasında, emperyalistlerin temel çıkarlarından doğan bu çatışmaların, yeni tarihsel koşullar altında çıkması olasılığı olmadığını ileri sürmek, emperyalizmin tümden değiştiğini söylemekle aynı şeydir, ve aslında emperyalizmi yüceltmektedir.” (“Bir Kez Daha Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar Üzerine, Hongqi Yazı Kurulu, sayı 3-4, 1963”, age, s.211)

MLM ideolojinin ustalarının bu saptamalarına itiraz etmek için bu dünyadan bihaber olmak gerekir. Emperyalist devletler arasındaki kıyasıya savaşım her alanda kendini göstermektedir. Bu durum yalnızca en büyükler için değil neredeyse bütün gerici devletler için geçerlidir. Hummalı bir silahlanma, bütün bölgelerde gerilim ve sınıf mücadelesinin ürünü savaşlar sürekli gündemdedir.  Mali krizin yıkıcı etkilerine karşın silahlanma olanca hızıyla sürmektedir.

Son 6 yıla göz attığımızda, 2006’da yüzde 14 olan artış oranı, devamı yıllarda da yüzde 15, 16, 15 ve yüzde 9 şeklinde gerçekleşmiştir. International Institute of Strategic Studies’in “Military Balance (Askeri Denge) 2012” raporuna göre, Asya’nın savunma harcamalarının Avrupa’yı yakaladığı ve bu yıl geçeceği belirtilmektedir. 2001-2011 arasında yüzde 250 oranında artış gerçekleştiren Çin’in 2015’e gelindiğinde ABD dışındaki tüm NATO üyelerinin toplamını aşacağı öngörülüyor.

Savaş sanayini körüklemede başı çeken ABD’nin yeni yayınlanan “21. Yüzyıl Savunma Öncelikleri/ABD’nin Yeni Savunma Stratejisi”( 05.01.2012) raporunda, “Uygun kaynaklar ve güvenlik ihtiyaçlarımız arasındaki denge hiç bu derece hassas olmamıştı.” denilmektedir. Karakter değiştirdiği söylenen emperyalizmin önde gelen gücünün aynı raporunda yer verilen şu ifadeler bahsi geçen “değişim” konusunda yeterince açıklayıcıdır:

“Çok sayıda bölgede önemli çıkarları olan bir millet olarak güçlerimiz, bir bölgede fırsatçı bir düşman tarafından yapılacak bir saldırıyı, başka bir yerde büyük çaplı bir operasyon yapıyor olsak bile, engelleyecek ve bertaraf edecek güce sahip olmalıdır.” 

“Genel kapasitemizi düşürsek dahi hazır ve yeterli bir gücü korumaya kararlıyız. Güç yapımızı kaybetmemek için hazır olma durumumuzdan ödün verme gibi bir hataya direneceğiz ve aksine geçtiğimiz on yılda üzerine vurgu yapılmayan bölgelerde hazır olma durumumuzu yeniden tesis edeceğiz.”  

“Barışın, istikrarın, ticaretin serbest akışının ve bu dinamik bölgede (Asya-Pasifik) ABD etkisinin sürdürülebilirliğinin sağlanması, bir boyutuyla askeri kabiliyet ve bölgedeki askeri varlığın temel dengesine bağlı olacaktır. Çin’in bölgesel güç olarak yükselişi ise, uzun vadede ABD ekonomisini ve değişik yollarla güvenliğimizi etkileme potansiyeline sahip olacaktır.”

Dünyada tek kutuplu bir yapının oluştuğuna dair safsata, ABD’nin sözcüleri tarafından dahi savunulamaz düzeyde gerçeklere yabancıdır. Kimi emperyalistlerin dahi kendi başına hegemonya savaşında söz sahibi olmaya başlamasından başka, bölgesel bloklar da sürekli yeni ittifaklarla şekillenmeye başlamıştır. Bunu bir tür denge hali olarak görmek de en az tek kutuplu dünya teorisi kadar yanıltıcıdır:

“(K)apitalizm gerçeğinde, ‘inter-emperyalist’ ya da ‘ultra-emperyalist’ ittifaklar –bu ittifaklar ister bir emperyalist grubun bir başkasına karşı ittifakı, ister bütün emperyalist devletleri kucaklayan genel bir ittifak biçiminde olsun- zorunlu olarak, savaşlar arasındaki ‘nefes molaları’ndan başka bir şey değildir. Barışçıl ittifaklar, dünya ekonomisi ve dünya politikasının emperyalist bağlantı ve ilişkilerinin bir ve aynı zemini üzerinde, barışçıl olan ve olmayan mücadele biçimlerinin değişmesini yaratarak, birbirlerini koşullayarak savaşları hazırlar ve yine onlardan doğarlar.” (Lenin, Emperyalizm, İnter yay. s.124)

 

Nasıl Bir Değişim? 

“Küreselleşme” denilen heyulanın balonu ilk önce marksistlerin dünyasında patlamış olmalıdır. Tıpkı “yeni dünya düzeni” gibi “küreselleşme” de korku salma hedefli şaşaalı bir kampanya sloganıdır. Uluslararası, kıtalararası dev tekellerin sayısal olarak artması, yoğunlaşmayı; kıyasıya rekabetin oluştuğu alanda yıkılan ya da birleşme yoluyla yutulan tekeller ise merkezileşmeyi güçlendirmiştir.

Ne var ki bu gelişme, dünyanın paylaşılmasına dair yeni bir durumu tarif etmemektedir. Daha fazla kar güdüsü temel yasası olan emperyalist-kapitalist sistemin, “yeniden paylaşımcı” karakterinde değil erozyon, aksine azgınlaşma halinden söz etmek gerekir. Güce başvurmayı koşullayan bu durum, yapısal bir olgudur:

“Kapitalistler dünyayı kötülüklerinden değil, yoğunlaşmanın ulaştığı seviye, kar elde edebilmek için onları bu yola girmeye zorladığı için aralarında paylaşıyorlar; ve bu paylaşım ‘sermayeye göre’, ‘güce göre’ gerçekleşmektedir- meta üretimi ve kapitalizm sisteminde başka bir paylaşım yöntemi olamaz.” (Lenin, age, s.78)

Rekabetin esas olarak tekeller öncesi sürece ait olduğuna dair algı, günümüzdeki savaş olgusunun doğru çözümlenememesi ile birleşince önemli yanılgılar ortaya çıkmaktadır. Rekabet tarihte olmadığı kadar acımasız boyutlarda ve yok edici bir tarzda sürmektedir.

Yaklaşık 70 yıldır emperyalist güçleri doğrudan karşı karşıya getiren dünya çapında savaşların olmaması; onun “boşluğunu” dolduran bölgesel düzeydeki savaş, işgal ve çatışmalarla ekonomik düzeydeki savaşların, ikame rolünü oynamakta şimdilik yeterli ve frenleyici olduğunu göstermektedir. Nükleer silahların daha çok devletin elinde bulunmasının yarattığı caydırıcılık, sanıldığı kadar belirleyici bir ağırlık taşımamaktadır. Yakın tarihte bu düzeyde savaşların eşiğinden dönülmüş olması, birçok örnekte açığa çıkmış bir gerçeklik olarak orta yerde durmaktadır.

Emperyalizmin varlık koşullarından birisi olarak şekillenen “dünya pazarı”, yüzyılı aşkın süreçte önemli bir evrim geçirmiş bulunuyor. Ulaşım, erişim ve iletişim alanındaki gelişmeler, kapitalist sömürünün girmediği, kuşatmadığı ve dizayn etmediği alan bırakmamıştır. Dünyanın bütün üretim alanları birden fazla kanalla ve hız oranı hayli yükselen bir emilim gücüyle merkeze bağlanmıştır.

Yeri gelmişken belirtmekte fayda var ki, bu pazara bağımlı biçimde yaşam şansı bulan yarı-feodal üretim ilişkilerinin varlığı, bu örgütlenme ağının önünde engel değildir. Bilakis etkin olduğu bölgelerde pazara bağlanmanın bu üretim ilişkisi üzerinden hayatiyet kazanması emperyalistlerin çıkarı gereğidir. Biçimsel durumlara bakılarak aksine dair iddialarda bulunmak, gerçekçi olmadığı gibi kapitalizm büyüsünden etkilenmenin sonucudur. 

Bu gelişimin yeni dönemdeki bir başka sonucu işbölümü alanında kendini göstermektedir. İç pazarların genel bir ilişki ağı çerçevesinde bağımlılığı/sömürüsü üzerinden yürüyen süreç artık ülke ekonomilerine daha fazla müdahil olmayı getirmiştir.

Tekelleşme olgusunun merkezileşmede vardığı düzey, ilgili sektördeki yerel ayakları sistemin daha etkin parçaları haline getirmiştir. Bunun doğal sonucu işbölümünün yeniden düzenlenmesi ve keskin çizgiler almasıdır. Dünya pazarına eklemlenmenin yakından hissedilir/algılanır hale gelmesinin politik ve sosyal yaşam üzerindeki etkileri ortadadır.

“Küreselleşme”, köleleştirmenin, talan ve yağmanın yoğunlaşmasıdır. Çelişkilerin yumuşaması, törpülenmesi değil daha da keskinleşmesinden söz edilmelidir. Uçurum derinleşmiştir. İç pazarları aşan boyutta bir sömürü mekanizması kurulmuştur. Bütün istatistiki veriler durumun önceki sürece göre daha da kötüleştiğini resmediyor. Emek-sermaye çelişkisi, ara katmanda bulunan halk sınıflarının çökmesiyle kendini göstermektedir. Proletaryanın yok olmasından değil nüfusun daha büyük oranda proleterleşmesinden söz edilmelidir.

Emperyalist ülkelerdeki yoksullaşma oranı dikkat çekici biçimde artmaktadır.[13] Sosyal yıkım ve çevresel tahribat bütün dünyada üst düzeyde seyretmektedir. Toplum kültürel bir zehirlenme içerisinde kendisini tüketen ve bloke eden bir yere savrulmuştur. Bu nedenle kitle hareketleri, ayaklanma ve direnişlerin büyümesi şaşırtıcı değil, süreci betimleyen bir olgu olarak görülmelidir.

Ekonomik krizleri sağlıklı olmanın değil hastalıklı durumun sonucu olarak görmek gerekir. En hafifi büyük bölge ve kıtaları sarsan krizlerin gelip dayandığı yerde, dünya çapında kriz olgusu neredeyse süreklilik kazanmış durumdadır. Krizlere karşı bağışıklık kazandığı söylenen sistemin dikişleri atmakta, bir zamanlar sözde ıskartaya çıktığı ilan edilen “devlet” yeniden keşfedilmektedir. Faturanın emekçi sınıflara ödetilmesinin bir bedeli olduğunu unutmuş görünenlerin, kendi saflarından yükselen “felaket” anonslarının gerçekçiliği, dört bir yanda hız ve güç kazanan isyan ve direniş rüzgârlarıyla her gün yeniden doğrulanmaktadır.  

Kaba ve saf yorumuyla “küreselleşme”, dünya çapındaki bütünleşmeyi tarif için kullanılmaktadır. Bir yanıyla emperyalizmin karakteristik özelliği zaten budur, dolayısıyla yeni bir şey değildir. Yeni gibi gösterilen yukarıda işaret ettiğimiz merkezileşme ve yoğunlaşma sürecinin daha güçlü bir sarmal yarattığından söz edilebilir. Kendini daha çok hissettirdiği, bağımlılık zincirlerinin arttığından bahsedilebilir. Bunu görünür kılan mali sermayenin ulaştığı boyut ise nitelik değişimini değil, ancak gelişim sürecini açıklamaktadır.

Bu bağlamda, sürecin taşındığı noktada, bilişim ve iletişim sektörlerindeki muazzam gelişmenin hizmet sektöründeki büyüme ile birlikte farklı bir sınıfsal dizayna yol açtığına dair tespitler de gerçekçi değildir. Teknolojik gelişim her dönem vardır (süreklidir) ve bu konudaki ilerleme sınıfları bozan (hatta kimilerine göre ortadan kaldıran) değil ancak donanım ve konumlanışlarını farklılaştıran düzeyde etkilidir. Hizmet sektörü ise sömürü ve artı-değer üretiminden soyutlayarak ele alınmakta, “bilgi teknolojisi” ve “bilgi toplumu” bağlamında üretime damgasını vuran ilişkinin bu eksende sorgulanması gerektiği ileri sürülmektedir.

Bu çabanın ardında yatan amacın iyi tespit edilmesi gerekir. Çünkü, sınıfın silinmesi ya da etkisizleştirilmesi çerçevesinde, “özne” faktörü ortadan kalkmaktadır. Bir müdahaleye yani devrimci bir sürece gereğin kalmadığı şartlarda, özneye olan ihtiyacın sona ermesini de koşullayan durum; “özne”nin zaten yok olması halinde, dünyaya en üst perdeden seslenme fırsatı vermektedir. “Yeni” dünyaya “son durak” levhası çakan ve “alternatifsizlik” tabelası asanların sırtını yasladığı duvarda bunlar yazılıdır.      

ABD ve önderliğindeki batılı emperyalistlerin kaydettiği ilerlemeyle beraber uluslararası tekellerin etkinlik gücünü artırması, dünya çapında işbölümünün yeniden düzenlenmesine paralel üstyapı kurumlarındaki değişim, farklı bir tabloyu şekillendirmeye başladı. Buna karşı koyamadığı için tekelci devlet kapitalizmi çizgisinde gidemeyen ve uğradığı yıkıma paralel “maske”den kurtularak yola devam etmek durumunda kalan Rus patentli modern revizyonizmin iflası üzerinden mutlak zaferini tescilletmek isteyen ABD, bu elverişli durumu değerlendirmek için yoğun bir kampanya örgütledi.

Proletaryaya, halklara ve ezilen uluslara karşı büyük çaplı ideolojik, ekonomik ve askeri saldırı kampanyasının son çeyrek yüzyıl içerisindeki sonuçları, kendisini her alanda göstermeye devam etmektedir. Ama bu, sunulmaya çalışıldığının aksine, hiç de “yeni” bir özelliğe işaret etmemektedir:

“Emperyalizm, kapitalizmin gelişmesini ve halk yığınları arasında demokratik eğilimlerin büyümesini durdurmadığı için, (ulusal hareketler -ç) daha da kuvvetle ortaya konmaktadır. Emperyalizm, tam tersine, halk yığınlarının demokratik özlemleriyle, tröstlerin anti-demokratik eğilimleri arasındaki karşıtlığı daha da şiddetlendirir. Kişi, örneğin emperyalist siyasetin bu özgün yanını yalnızca emperyalist ekonomizm, yani karikatürleştirilmiş marksizm açısından baktığı zaman, görmezlikten gelebilir.” (Lenin, Emperyalist Ekonomizm, Sol yay. s.52) 

“Kapitalizm, emperyalizm aşamasında, üretimin en kapsamlı toplumsallaşmasının eşiğine götürmekte, kapitalistleri deyim yerindeyse bilinç ve iradeleri dışında, tam serbest rekabetten tam toplumsallaşmaya geçişi temsil eden yeni bir toplumsal düzene çekmektedir.

Üretim toplumsallaşıyor, fakat mülk edinme özel kalmaya devam ediyor. Toplumsal üretim araçları küçük bir azınlığın mülkiyetinde kalıyor. Şeklen kabul edilen serbest rekabetin genel çerçevesi varlığını sürdürüyor ve bir avuç tekelcinin halkın geri kalan kısmı üzerindeki baskısı yüz kez daha ağır, daha hissedilir ve daha dayanılmaz hale geliyor.”  (Lenin, Emperyalizm, İnter yay. s.27-28)

“Egemenlik ilişkisi ve buna bağlı zor ‘kapitalizmdeki en son gelişme’ için tipik olan budur, her şeye kadir iktisadi tekellerin oluşmasıyla kaçınılmaz olarak ortaya çıkması gereken ve gerçekten de çıkan budur.” (Lenin, age, s.29)

Bütün dünya köleleştirici bir çalışma rejimi içinde dev bir toplam kampına dönüştürülmüştür. İdare de buna uygun şekillenmiş, baskı ve zulmün koyulaştığı bir zeminde otoriter yapılar şekillendirilmiştir. 11 Eylül’ü bir dönemeç olarak değerlendirmeye çalışan emperyalistler, kurumsal adımlarla pekiştirdikleri “yeni dünya düzeni”ndeki terör rejimine “anti-terör” maskesi takacak kadar küstah ve pervasız bir dil tutturmuşlardır. Ekonomik, politik, sosyal ve hukuki boyutuyla, “küreselleşme” denilen olgu budur.

Bunun temellerini resmeden gerçeklik, her gün bir yenisine rastladığımız, gerek kendi kuruluşları gerekse de bağımsız araştırmalarla ortaya konulan açıklıkta sergilenir olmuştur: “230 trilyon dolarlık küresel zenginliğin yüzde 38.5’i, serveti 1 milyon doların üzerinde bulunan 29.7 milyon kişinin elindedir. Bu binde 6 demek. Bunların geçen seneki oranı yüzde 35.6 idi. Geliri 100 bin doların üzerinde olanlar ise dünya gelirinin yüzde 82.1’sini kontrol ediyor ve bu nüfusun yüzde 5.7’sini (398.7 milyon kişi) oluşturuyor.”  (“Yıllık Küresel Servet Raporu”, İsviçre Bankası Credit Suisse, 24.10.2011)

Lenin’i güncel verilerle doğrulayan araştırmaların sergilediği gerçeklik, “küreselleşme” kavramı üzerinden emperyalist yapıya farklı karakterde bir elbise giydirmeye çalışanların amacına (iyimser boyutuyla yanılgılarına) ışık tutuyor. Değişim yalnızca emperyalizmde değil, bütün süreçlerde ve olgularda yaşanıyor. Sorun, bunun karakteristik yapıyı bozan bir nitelik taşıyıp taşımamasıyla ilgilidir. Bu bozma/başkalaştırma eyleminin, sınıf mücadelesinde karşılık bulmadığı durumda, hangi güç ve nedenle gerçekleştiği açıklanmaksızın söylenecek her lakırdı boşlukta kalmaya mahkûmdur. Verilerden beklediği yardımı alamayanlar, sermayede birleşme ve toplanmanın yoğunlaşma (bilhassa finans kapital) derecesine bakarak; üretim, bölüşüm ve tüketim sürecini, sermayenin dolaşım serüveniyle beraber farklı bir ilişki ağı içerisinde tarif eden zorlama “teoriler” ileri sürmektedir.

 

Revizyonizmin “Dogmatizmle Mücadele” Peçesi

Dünyanın sosyo-ekonomik yapısı nasıl resmedilirse pek tabii olarak onu değiştirme ve dönüştürme eylemi ve bunun yöntemi de ona göre belirlenecektir. Nitekim emperyalizm tahlili üzerinden serbest rekabetçi döneme ait farklılaşan ve karakter değişimine uğrayan hususları tespit eden Lenin, proleter dünya devrimine yönelik saptamalarda bulunmuştu.

Bugün kendi sürecinde gelişim göstermesiyle bazı değişimler geçiren tekelci kapitalizmin; sınıflar, devlet, demokrasi, komünist partisinin yapısı ve rolü ile devrim başta olmak üzere bilimsel sosyalist esasları/yaklaşımı başkalaştıracak bir dünya yarattığını söylemek mümkün değildir.

Ancak tersinin iddia edildiği durumda, tıpkı Kautsky, Kruşçev vd.lerinin ileri sürdüğüne benzer tezlerin ortaya çıkması da kaçınılmazdır. Sorun, gereksinim ve gereklilik sorunudur. Ortada yıkılması gerekmeyen bir sistem varsa devrimlere ihtiyaç yoktur. Bunun yerine reforme etmek yeterli olacaktır. Ortada güç kullanmayı, silahlı mücadeleyi gerektiren bir yapı yoksa mücadele platformunun barışçıl olmaması için bir neden kalmamış demektir.

Sınıfların yapısında değişim olmuşsa proletaryanın misyonu değişmiş, dahası yerel zeminde burjuvaziye ait güçlerle ittifak ve işbirliği gerekli hale gelmiştir. Eğer sosyalizme doğru yol almak isteyen bir güç, dünyadaki ve bölgedeki dengeleri hesaba katmazsa kısa sürede bertaraf edileceğinden, daha dolaylı bir yol izlemelidir. Ve nihayet iktidarın her şey olmadığı, devletin eski işlevini yitirdiğinden söz ediyorsak, proletarya diktatörlüğü bütünüyle tarih olmuş demektir…

Bütün bunların etkili olabilmesi için önceliği “panzehir”le mücadele almak durumundadır. Onu inkâr ya da revize etmekten başka bir çare yoktur. Bunun için en geçerli yol, cepheden değil “içeriden” bir tutumla, “saygı”yı elde bırakmayan bir tarz tutturmak ve bir dizi övgü dolu lafın ardından artık yetmezliğinden söz etmektir. Yetmezliği/yetersizliğine hükmetmek için gidilecek adres yine aynıdır: “çağ değişti”.

Dogmatizmle mücadele adına, bilimsel sosyalizmi yaratıcı biçimde geliştirdiklerini söyleyen, hatta daha ileri giderek “katkı”larından bahsedip yeni yollar[14] açtıklarını iddia edenlerin salladığı pragmatizm bayrağının rengi kısa sürede kendini ele vermektedir.  Ünlü 1963 polemiklerinde ÇKP önderliğinin benzer tezlerle ortaya atılan Kruşçevci modern revizyonistlere verdikleri yanıtlarda altını çizdiğimiz şu saptamaları aktarmak gerekmektedir:

“Şimdi dogmatizme şiddetle sövüp sayanlar aslında, bununla savaşmak şöyle dursun, dogmatizmin ne olduğundan bile habersizdirler. Bu kişiler, zamanın ve koşulların değiştiğini, ‘marksizmi-leninizmi yaratıcı biçimde geliştirmek’ gerektiğini söyleyip duruyorlar, ama aslında, burjuva pragmatizmini kullanarak marksizm-leninizmi revizyondan geçiriyorlar.” (“Bir Kez Daha Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar Üzerine, Hongqi Yazı Kurulu, sayı 3-4, 1963”, age, s.288)

“Bernstein’dan bu yana, her türden revizyonist ve oportünistler, marksizmin evrensel gerçeğinin eskimiş olduğunu ileri sürebilmek için yeni değişmeleri ve yeni durumları bir bahane olarak kullanmışlardır. Ama yüz yıldan daha fazla bir zamandır, dünyadaki olaylar, her yerde, marksizm-leninizmin evrensel gerçeğinin geçerli olduğunu tanıtlamıştır.” (Hongqi Yazı Kurulu, age, s.289-290)

“Marksizm-Leninizm sürekli olarak pratikle gelişir. Bir marksist-leninist partinin belirli bir dönemde ve koşullarda geliştirdiği önermelerin yerini, zaman ve koşulların değişmesiyle, yeni önermelerin alması gerekir. Bunun savsaklanması, dogmatizm hatasının işlenmesine ve komünizm davasının kayıplar vermesine yol açacaktır. Ama, bir marksist-leninist partinin, bazı yeni sosyal olguları bahane ederek, marksizm-leninizmin temel ilkelerini yadsımasına, marksizm-leninizmin yerine revizyonizmi koymasına ve komünizm davasına ihanet etmesine asla izin verilemez.” (“Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar, Renmin Ribao başyazısı, 31.12.1962”, age, s.66)

“(R)evizyonistler, daima ‘akıllılıkları’ ve ‘yaratıcılıkları’yla övünerek, görüşlerini ‘en son teoriler’, olarak sunuyorlar. Modern revizyonistlerin ‘en son teorileri’ aslında Bernstein’ın, Kautsky’nin ve eski kuşaktan öteki revizyonistlerin safsatalarının yeni koşullar altındaki görünümlerinden ve burjuva gericiliğinin halkı aldatmak için kullandığı malzemenin yeniden piyasaya sürülmüş biçimlerinden başka bir şey değildir.”  (“Leninizm ve Modern Revizyonizm, Hongqi başyazısı, sayı 1, 1963”, age, s.84)

 

 

Devlet ve Devrim

Dünyadaki duruma ve buradan hareketle “yeni çağ”a ilişkin geliştirilen revizyonist tezlerin ilk önemli sonucu kendisini, devlet ve devrimle ilgili MLM yaklaşımın revize edilmesiyle göstermektedir. Baburam’ın “demokratik cumhuriyet” tezi, Prachanda’nın en son söyleşisinde bütün aşamaları (demokratik devrim, halk ayaklanması, sosyalist devrim) birbiriyle kaynaştıran sözleri ve bütün bunların pratikleştirildiği parlamenter yola sıkı sıkıya sarılarak “ilerleme” stratejisi ve nihayet HKO’nun tasfiyesi, gençlik örgütünün lağvedilmesi ile beraber savaş sırasında kamulaştırılan toprakların iadesine karar verilmesi, devrimi “barışçıl geçiş”e kurban etmiş, sosyalizme ulaşma hedefini ıskartaya çıkarmıştır.

Daha yakın zamana kadar bu konuların tümünde marksist teorinin doğrularını ifade etmekten geri durmayanlar[15] şimdi tam aksi bir pratiğin teorisini yapmaktadır. Devlet, en yalın tanımıyla sınıfsal karaktere haiz bir yönetim, bir baskı aracıdır. Egemenliğin tesisi için bir örgütlenme olan devlet, ona hükmeden bir sınıfın/sınıfların damgasını taşıyacak ve diğer sınıflar üzerinde mutlak bir otorite sağlanmasını amaç edinecektir.

Tarih boyunca böyle işlevselleşmiş bu araç, bütün kurumlarını bu amaç doğrultusunda seferber etmekte, ideolojik aygıtlarıyla beraber bütünsellik oluşturmaktadır. Bu organize yapı bütün kurumlarıyla yıkılıp parçalanmadan yeni bir devletin inşa edilme şansı yoktur. Aksi, yani reformlar yoluyla onu değiştirmeye dair tüm tez ve söylemler, eskinin devamı için gayret gösterenlerin sinsi bir çabasından öte anlam taşımaz:

“Burjuva devletleri biçim olarak çok değişiktir, ama özde aynıdırlar: biçimleri ne olursa olsun bütün bu devletler, son tahlilde kaçınılmaz olarak burjuva diktatörlüğüdürler.”  (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s.86)

“Ne denli demokratik olursa olsun, hiçbir burjuva cumhuriyeti, çalışan halkın sermaye tarafından baskı altına alınmasının bir aracı, burjuvazinin diktatörlüğünün, sermayenin siyasal yönetiminin bir aracı olma işlevini yapan bir makineden başka bir şey olmamıştır ve olamazdı da.” (Lenin, age, s.157)

“Burjuva rejim (yani toprak ve üretim araçları üzerindeki özel mülkiyetin henüz varlığını sürdürdüğü rejim) ve burjuva demokrasisi rejimi dönemindeki ‘özgürlük ve eşitlik’ biçimsel olarak kalırlar; bunlar gerçekte (biçimsel olarak özgür, biçimsel olarak eşit haklar sahip) işçilerin ücretli köleliği ve sermayenin mutlak iktidarı, emeğin sermaye tarafından ezilmesi anlamına gelirler. Sosyalizmin alfabesinin bu ‘bilgili’ bayları, ve siz, bunu unutmuş bulunuyorsunuz.” (Lenin, age, s.169)

“Lenin tekrar tekrar Marks ve Engels’in şu çok ünlü sözünü ayrıntılı bir şekilde işledi: ‘İşçi sınıfı mevcut devlet aygıtını ele geçirip, onu kendi amaçları için kullanamaz.’” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, Birinci Yorum, 06.09.1963”, Uluslararası Komünist Hareketin Genel Çizgisi Hakkında Polemik, İnter yay. s.101)

“Marksizm-Leninizm proletarya devriminin bilimidir ve sürekli olarak devrimci pratikle gelişir; burada bireysel ilkeler ya da sonuçlar, yerlerini yeni tarihsel koşullara uygun yeni ilkelere ya da sonuçlara bırakmaya mahkûmdurlar. Ama bu marksizm-leninizmin temel ilkelerinin bir yana atılacağı ya da revizyondan geçirileceği anlamına gelmez.

Marksist-Leninist devlet ve devrim teorisi, asla bireysel bir ilke ya da sonuç değil, uluslararası proletaryanın savaşımlarından çıkan deneyimin marksist-leninist özetlemesinden kaynaklanan temel bir ilkedir. Bu temel ilkeyi bir yana atmak ya da revizyondan geçirmek, marksizm-leninizme tamamen sırt çevirmektir.” (“Bir Kez Daha Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar Üzerine, Hongqi Yazı Kurulu, sayı 3-4, 1963”, age, s.256)

 

Barışçıl Geçiş ve Soyut Demokrasi

Devletin nasıl ele geçirileceği, başka bir deyişle devrimin nasıl gerçekleşeceği sorunu, devletle ilgili değerlendirmeyle dolaysız biçimde ilişkilidir. Üretim ilişkilerindeki sürece ve sınıf mücadelesinin ulaşacağı düzeye bağlı olarak gelişim seyri izleyecek bu durum, nesnel şartların yanı sıra bunu gerçekleştirecek sınıfların öznel koşullarıyla da ilgilidir. Güzellikle yani gönül rızasıyla iktidarını vermek istemeyeceklerin, zor dışında haklarından gelecek bir yol yoktur. İktidarı zora dayalı olarak elde tutanları boyun eğdirmenin geçerli bir yolu olduğunu tarih henüz yazmamış bulunmaktadır.

 “Barışçıl geçiş” teorisi, iktidarın el değiştirmesinin bir yöntemi gibi savunulmakta, gerçekte mevcut düzeneğin değişmemesini hedeflemektedir. Düzen muhafaza edilmekte, sistem sürmekte, “devrimci” ya da “sosyalist” maskeli efendiler işbaşına gelmektedir. Dünyada seçimler ya da benzeri yollarla veya bir dönem sosyal-emperyalistler eliyle gerçekleşen darbelerle kurulan “halkçı”, “devrimci” yönetimler, bu şekilde işbaşına gelmiş, egemen sınıfların hükümranlığında hiçbir değişim yaşanmamıştır.

“Tüm devrimlerin dünya tarihinin bize sınıf mücadelesinin tesadüfen değil, kaçınılmaz olarak iç savaşa dönüştüğünü öğrettiğini kim bilmez?” (Lenin,1917, İnter yay. s.269)

“Devrim en şiddetli, en vahşi, en çılgınca sınıf mücadelesi ve iç savaştır. Tarihte hiçbir büyük devrim iç savaş olmadan gerçekleşmedi. İç savaşın ise ‘olağanüstü karmaşık durum’ olmadan düşünülebileceğini, ancak dar görüşlü, dünyadan bihaber insanlar varsayabilirler.” (Lenin, age, s.418)

“Emperyalizm, yani son olgunluğuna ancak 20. Yüzyılda ulaşmış olan tekelci kapitalizm, temeliktisadi özellikleri nedeniyle, barış ve özgürlükten en az hoşlanmasıyla, ve militarizmin evrensel olarak gelişmesinden en çok hoşlanmasıyla ayırt edilir. Barışçıl ya da şiddetli bir devrimin tipikliği ya da olasılığı sınırlarını tartışırken buna ‘dikkat edememek’ burjuvazinin en sıradan uşaklarının düzeyine alçalmaktır.” (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s.116)

“(S)ınıflı toplumda devrimler ve devrimci savaşlar kaçınılmazdır; onlar olmadan toplumun gelişmesinde bir sıçrama sağlamak ve gerici hâkim sınıfları devirmek, dolayısıyla da halkın siyasi iktidarı ele geçirmesi mümkün değildir.(…) İktidarın silah zoruyla ele geçirilmesi, meselenin savaş yoluyla halledilmesi, devrimin merkezi görevi ve en yüksek biçimidir. Devrimin bu Marksist-Leninist ilkesi evrensel olarak geçerlidir, hem Çin ve hem tüm diğer ülkeler için geçerlidir.”(“Mao Zedung”, Uluslararası Komünist Hareketin Genel Çizgisi Hakkında Polemik, İnter yay. s.431)

Sorunun bir diğer boyutunu, bu “barışçıl geçiş” hayallerine zemin oluşturan soyut bir “demokrasi” anlayışı oluşturmaktadır. Demokrasiyi sınıflar üstü bir kavram, sınıflardan yalıtılmış ortak bir düzen olarak tanımlayan anlayış[16] temellerini, emperyalizmin değişen yüzünde bulmaktadır. İnsanlığı topyekûn daha ileri standartlara taşıyan ve üretici güçleri alabildiğine geliştiren emperyalizmin en azından birçok ülkede kurduğu, kurdurduğu rejimlerin “demokratik” karakterleri gereği, düzenin değişmesi için barışçıl meşru olanaklar barındırdığı ileri sürülmektedir.

“Demokrasinin değişmez bir sınıfsal niteliği vardır.  Marksist-Leninistler, demokrasi sorununu daima tarihsel çerçevesi içinde ele alırlar ve hiçbir zaman ‘soyut demokrasi’den ya da ‘genel olarak demokrasi’den söz etmezler.” (“Leninizm ve Modern Revizyonizm, Hongqi başyazısı, sayı 1, 1963”, Bütün Ülkelerin İşçileri Birleşiniz, Bilim ve Sosyalizm Yay. s.74)

Nitekim halk savaşı ya da diğer silahlı mücadele pratikleri sayesinde belli bir maddi güç oluşturan ve “sabırsızlığa” yenik düşenlerin, barış süreci pazarlıkları ve seçimler yoluyla sisteme entegre olması, bu zemin üzerinden iktidar arayışlarına girmesine dair örnekler son çeyrek yüzyılda sıkça görülür olmuştur. Buradan iktidara kanal açıldığına dair örneğe de “maalesef” rastlanabilmiş değildir. Şimdiye kadar olan bitenler, hareketin canlı, dinamik, etkin/silahlı karakterinin tasfiye edilmesi, düzene monte edilerek bitirilmesidir.

Bugünkü politikanın mimarlarının marksist teorinin abc’sini oluşturan görüşleri çok iyi bildiği[17]ve fakat uygulamadıkları durumda, “değişimi/dönüşü” sıradan bir değerlendirme yanılgısı ya da “şartların farklılığı/özgünlüğü” ile açıklamak mümkün değildir. Parlamentoda yer bulmak, hatta hükümetin bir parçası olmak, Nepal’de olduğu gibi başbakanlık koltuğuna dahi oturmak hiçbir şeyi değiştirmemektedir. Konu bilimsel sosyalizmin ustaların tarafından net bir biçimde ortaya konmaktadır: 

“Eğer tüm temel güçleri ya da sınıfları, proletarya diktatörlüğü tarafından değiştirilmiş haliyle bunlar arasındaki ilişkileri karşılaştırırsak, sosyalizme geçişin, genel olarak ‘demokrasi aracılığıyla’ mümkün olduğu yolundaki İkinci Enternasyonal’in tüm temsilcileri tarafından paylaşılan genel küçük burjuva görüşün nasıl da sözü edilemeyecek kadar saçma sapan ve teorik açıdan aptalca olduğunu kavrayacağız. Bu yanılgının temel kaynağı burjuvaziden miras kalan, ‘demokrasi’nin sınıflarla ilgili olmayan, mutlak bir şey olduğu yolundaki önyargıda yatmaktadır.” (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s.191)

“Devrimci proletaryanın partisi, yığınları aydınlatmak için burjuva parlamentolarına katılmalıdır; bu aydınlatma seçimler sırasında ve parlamentoda partiler arasındaki savaşımlar sırasında olur. Ama sınıf savaşımını parlamenter savaşım ile sınırlamak, ya da onu, bütün öteki savaşım biçimlerinin bağlı bulunduğu en yüksek ve kesin biçim olarak görmek, aslında proletaryaya karşı burjuvazinin saflarına kaçmak demektir.”  (Lenin, age, s. 217)

“Ancak namussuzlar ya da budalalar, proletaryanın önce, burjuvazinin boyunduruğu altında, ücret köleliğinin boyunduruğu altında gerçekleşen oylamalarla çoğunluğu kazanması gerektiği ve ancak bundan sonra iktidarı ele geçirebileceğini iddia edebilirler. Bu, darkafalılığın ve ikiyüzlülüğün zirvesidir; bu, sınıf mücadelesinin ve devrimin yerine eski toplumsal sistemin, eski devlet iktidarının korunduğu koşullarda oylamaların geçirilmesi demektir.” (“Lenin”, Uluslararası Komünist Hareketin Genel Çizgisi Hakkında Polemik, İnter yay. s.430)

“Burjuvazi askeri-bürokratik aygıtı kontrol ettiği müddetçe, ya proletaryanın seçimler yoluyla ‘parlamentoda istikrarlı bir çoğunluk’ elde etmesi imkânsızdır, ya da bu ‘istikrarlı çoğunluk’a güvenilemez. Sosyalizmi parlamenter yoldan gerçekleştirmek tümüyle imkânsızdır, kendi kendini ve diğerlerini aldatmadır.” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, Sekizinci Yorum, 31.03.1964”, Uluslararası Komünist Hareketin Genel Çizgisi Hakkında Polemik, İnter yay. s.450)

“Lenin, II. Enternasyonal revizyonistlerini, parlamentarizm hayallerine kapılmakla ve iktidarın ele geçirilmesi devrimci görevini unutmakla suçladı. Onlar proletarya partisini bir seçim partisine, parlamenter partiye, burjuvazinin bir uzantısına ve burjuva diktatörlüğünü ayakta tutmanın bir aracına dönüştürdüler. ‘Parlamenter yol’un reklamının yapan Kruşçev ve yandaşlarını, II. Enternasyonal revizyonistlerinin kaderi bekliyor.” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, age, s.452)

“Barışçıl geçiş” meselesinde bütün revizyonistlerin, Marks ve Engels’in bunu kabul ettiğine dair çarpıtma ve demagojilerine Lenin yoldaşın verdiği yanıtı anmadan geçmek mümkün değildir:

“Yetmişli yıllarda Marks’ın, İngiltere ve Amerika’da sosyalizme geçişin barışçıl yoldan gerçekleşebileceğini mümkün saymasına atıfta bulunmak, bir safsatacının argümanıdır, yani daha basit söylenirse, alıntıları ve işaretleri dolandırıcılık için kullanan bir yalancının argümanıdır. Birinci olarak Marks bu olasılığı o zamanlar da bir istisna olarak görüyordu. İkinci olarak o zamanlar henüz bir tekelci kapitalizm, yani emperyalizm yoktu. Üçüncü olarak o sıralar tam da İngiltere’de ve Amerika’da burjuva devlet mekanizmasının en önemli aygıtı olarak bir daimi ordu yoktu, şimdi vardır.” (Lenin, Proleter Devrim ve Dönek Kautsky, İnter yay. s.141)

Kruşçev revizyonistleri “barışçıl geçiş” teziyle birlikte, sosyalist devletin burjuva devletlerle kuracağı ilişkilerde -zorunlu olarak- geçerli olan “barış içerisinde bir arada yaşama” ilkesini, ülke içi alana transfer ederek savunma yoluna gitmişler ve sınıf işbirliğine yeni gerekçeler üretmeye çalışmışlardır. Tıpkı diğerlerinde olduğu gibi Nepal’de şekillenen revizyonizmin savunduğu görüşler de aynı merkezdedir. Hâkim sınıf partileriyle girilen ittifak sürekli kılınmış, buna uygun bir devlet formu, yeni demokratik devrime ve sosyalizme ulaşmanın aracı olarak savunulur olmuştur.

Ama daha önemlisi, bu partilerin efendisi konumundaki emperyalist ve yayılmacı devletlerle bağımlılığı pekiştirme anlaşmaları yapılması, feodal sınıfların tasfiyesine yönelik adımların geri alınması ve bunların politik temsilcileriyle yeni ittifak anlaşmalarının imzalanmasıdır.[18] Düşman sınıflarla girilen işbirliği, “barış içerisinde bir arada yaşama” anlayışının pratikleştirilmesi, devrim ve sosyalizm kulvarının tamamen terk edilmesi anlamına gelmektedir.

“Marksizm, bizi, sınıflar ilişkisinin ve tarihin her anının somut özelliklerinin en doğru, aslına en uygun ve nesnel olarak doğrulanabilir, denetlenebilir bir hesabını yapmaya zorunlu kılar. Biz Bolşevikler bu kurala, bilimsel temellere dayanan bir siyaset bakımından kesenkes zorunlu olan bu kurala her zaman bağlı kalmak zorundayız.” (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s.53)

“Barış içinde bir arada yaşama, farklı toplumsal sistemlere sahip ülkeler arasındaki ilişkiyi belirtir ve istenildiği şekilde yorumlanamaz.  Barış içinde bir arada yaşama, asla ezilen ve ezen milletler, ezilen ve ezen ülkeler ya da ezilen ve ezen sınıflar arasındaki ilişkilere uygulanacak şekilde genişletilmemeli ve asla kapitalizmden sosyalizme geçişin esas içeriği olarak tanımlanmamalıdır. Hele, barış içinde bir arada yaşamanın insanlığı sosyalizme götüren yol olduğu hiç söylenemez.” (“ÇKP MK, 30.03.1963”, age, İnter yay. s.34)

Devrimin yerine ikame edilen barışçıl geçiş, “şartlar” ve “zorluklar” ileri sürülerek temellendirilmektedir. “Süper” pozisyon alan emperyalizmle başa çıkmanın zorluğu (aslında imkânsızlığı) karşısında, “dünyada devrim inisiyatifi”, dünya halklarının direnişinin ayrılmaz bir parçası olmak” gibi şartlar ileri sürülmekte, bunların olmadığı durumda devrimi başarmanın (ya da korumanın) imkânsızlığına vurgu yapılmaktadır.[19] Diğer kimi açıklamalarda, emperyalizmin mutlak müdahalesinin tartışılması, “bölgesel devrim” görüşlerinin savunulması da aynı tahlilin sonucudur.

“1957 Moskova Deklarasyonu, ‘bugün başlıca tehlikeyi revizyonizmin oluşturduğunu’ ve revizyonizmin içteki kaynağının burjuva etkisi, dıştaki kaynağının da emperyalist baskılara boyun eğme olduğunu belirtmektedir.” (“Leninizm ve Modern Revizyonizm, Hongqi başyazısı, sayı 1, 1963”, age, s.85)

Konunun bir diğer boyutunu, “füzyon” teorisinde kendisini gösteren halk savaşı stratejisinin kavranışına dair sorunlu yaklaşım oluşturmaktadır. HS stratejisinin “uzun süreli” niteliği, dengenin devrim lehine çevrilmesi için sabırlı, kararlı ve dirençli bir mücadele anlayışını açıklamaktadır.

Savaş neticesinde elde edilen kazanımın özellikle son aşamaya (stratejik saldırı) taşınmasının ardından, emperyalist müdahaleye açık hale gelme durumu, izlenecek “ulusal birleşik cephe” politikası ve taktikleriyle aşılabilecekken, kitlelere güvensizlik içinde, panik ve endişe yaşayarak “kestirme” yola sapmak ve uzlaşı aramak, yenilgiye davetiye çıkarmaktır.  Bu durumda ileri sürülen “denge”, yani “düşmanın gücü” gerekçesi, savaşın doğasında vardır ve bu yaklaşımla her şeyden önce savaşın başlatılması dahi olanaksız hale getirilmektedir.[20]  

Proletarya Diktatörlüğü

Devlet teorisinin proletaryanın hedefine ulaşması için taşıdığı bir başka anlam ise proleter devletin pozisyonudur. “Barışçıl geçiş” tezi, proletarya diktatörlüğüne ihtiyaç olmadığı savunularak tamamlanmaktadır. Devletin rolüne dair bu yaklaşım, devletin gerçek manada el değiştirmediği koşullarda yerine ikame edilen durumu ancak proletarya diktatörlüğüne de karşı çıkarak savunabilir. Yıkılması, parçalanması gerekmeyen bir yapının, kendiliğinden ya da başka türlü bir dönüşümü de olamayacağından, proletarya diktatörlüğü zaten boşa düşmektedir.

Oysa sosyalizme doğru gitmenin, demokratik devrimi başarılı kılmanın tek aracı burjuva sınıflar üzerinde proletaryanın kesin egemenliğini tesis edecek bir diktatörlüktür. Bunu marksist kavrayışın can alıcı bir noktası olarak tanımlayan Lenin yoldaş, yoruma açık kapı bırakmayacak netlikte vurgularda bulunmaktadır. Öğretinin en hassas olduğu konuların başında bu husus gelmektedir:

“Marks’ı okuyan ve kapitalist toplumda, her ağır durumda, her ciddi sınıf çatışmasında, seçeneğin ya burjuvazinin diktatörlüğü ya da proletarya diktatörlüğü olduğunu anlamayan her insan, Marks’ın iktisadi ve siyasal öğretilerinden hiçbir şey anlamamıştır.” (Lenin, age, Sol yay. s. 159)

“‘Sosyalistlerin’ anlamadıkları ve teorik miyopluklarını açıklayan, burjuva önyargıların tutsağı kalmaları sonucunu veren, proletarya karşısındaki siyasi dönekliklerini oluşturan esas nokta, kapitalist toplumda, bu toplumun temeli olan sınıf savaşımı az buçuk ciddi biçimde gücünü artırır artırmaz, burjuva diktatörlüğü ile proletarya diktatörlüğü arasında hiçbir orta yol olamamasıdır. Tüm bilmem hangi üçüncü yol düşü, küçük burjuvaların gerici sızlanmasıdır.” (Lenin, age, s.135)

“Tarih, bir diktatörlük, yani siyasal iktidarı fethetme ve hiçbir cinayet karşısında gerilemeyen ve sömürücülerin her zaman gösterdikleri en zorlu, en öfkeli direnci zorla kırma döneminden geçmeksizin, hiçbir ezilen sınıfın hiçbir zaman iktidara geçmediğini ve geçemeyeceğini öğretir.” (Lenin, age, s.128)

“Biz daima, sosyalizmin ‘yürürlüğe konamayacağını, onun en yoğun, en şiddetli, çılgınlığa, ümitsizliğe kadar alevlenmiş sınıf mücadelesi ve iç savaş seyrinde serpilip geliştiğini, kapitalizm ile sosyalizm arasında uzun bir ‘doğum sancıları’ sürecinin bulunduğunu, şiddetin daima eski toplumun ebesi olduğunu, burjuva toplumdan sosyalist topluma geçiş sürecine özel bir devletin (yani belli bir sınıf üzerinde örgütlü şiddetin özel bir sisteminin) denk düştüğünü daima biliyor, açıklıyor, yineliyorduk: yani proletarya diktatörlüğü.”   (Lenin,1917, İnter yay. s.549)

“Marksizmi sınıf savaşımı teorisi içinde hapsetmek, marksizmi budamak, onu çarpıtmak, onu burjuvazi tarafından kabul edilebilir bir şeye indirgemek anlamını taşır. Marksist, yalnızca sınıf savaşımının kabulünü, proletarya diktatörlüğünün kabulüne dek genişleten kimsedir. Bu, marksistle sıradan küçük (aynı zamanda da büyük)  burjuva arasındaki en derin ayrımı oluşturan şeydir. Bu, marksizmin gerçek kavranılması ve kabul edilmesinin denektaşıdır.

Ve Avrupa’nın tarihi, işçi sınıfını pratik bir sorun olarak bu sorunla yüz yüze getirdiği zaman, yalnızca tüm oportünistlerin ve reformistlerin değil, tüm Kautskycilerin de (marksizm ve reformizm arasında yalpalayan kimselerin) proletarya diktatörlüğünü reddeden zavallı dar kafalılar ve küçük-burjuva demokratları olduklarını tanıtlamış olması şaşırtıcı değildir.” (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s.85)

“İşçi sınıfı hareketinin tüm tarihi bize, şiddete dayalı devrimin proleter devriminin evrensel bir yasası olarak kabul edilip edilmemesinin; eski devlet aygıtının parçalanması ve burjuva diktatörlüğünün yerine proletarya diktatörlüğünün geçirilmesi gerektiğinin kabul edilip edilmemesinin, bir yanda Marksizm ile diğer yanda oportünizm ve her türden revizyonizm arasındaki, bir yanda proleter devrimcilerin diğer yanda proletaryaya ihanet edenler arasındaki sürekli ayrım çizgisi olduğunu öğretmektedir.

Marksizm-Leninizmin temel öğretilerine göre, bütün devrimlerin ana sorunu, devlet iktidarı sorunudur. Ve proleter devriminin ana sorunu, şiddet yoluyla devlet iktidarının ele geçirilmesi ve burjuva devlet mekanizmasının parçalanması, proletarya diktatörlüğünün kurulması ve burjuva devletin yerine proleter devletin geçirilmesidir.” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, Sekizinci Yorum, 31.03.1964”, age, s.431)

 

Ordu

Devlet deyince zora dayalı bir kurumdan, örgütlü silahlı bir güçten yani askeri bir yapılanmadan söz ediyoruz demektir. Ordu ya da silahlı kuvvetler, yalnızca devletin değil bütün politik oluşumların vazgeçilmez gücü ve şiddeti kullanmanın temel aracıdır. Devrimci zor ve şiddet, halkın gücünü temsil ediyorsa bunu temsil eden örgüt de ordudur.

Bu yüzden Başkan Mao ordusuz halkın hiçbir şey olduğunu söylemektedir. Orduların dağıtılması, bu nedenle, bir devlet ya da devlete alternatif hareketin tasfiyesi için belirleyici bir yerde durmaktadır. Konunun hassasiyetine zamanı vaktinde dikkat çekmiş olanların yalnızca savaş sürecinde değil[21]“barış” döneminin hemen başında da vurguda bulundukları [22]  hatırlanacak olursa, bugünkü tavırları izah edilebilir gibi değildir.  

“‘Ordu ‘dağılmadan’ hiçbir büyük devrim olmamıştır ve olamaz da. Çünkü ordu eski rejimi desteklemenin en kemikleşmiş aleti, burjuva disiplininin, sermayenin egemenliğini payandalamanın, sermaye karşısında emekçilerin kölece bağlılık ve itaatkârlığını koruma ve gözetmenin en sağlam kalesidir. Karşı-devrim hiçbir zaman ordunun yanında silahlı işçileri hoş görmemiştir, göremez.”

“Her muzaffer devrimin ilk işi ise, Marks ve Engels’in defalarca vurguladıkları gibi, eski orduyu parçalamak, dağıtmak ve yerine yeni bir ordu geçirmekti. İktidara çıkmakta olan yeni bir toplumsal sınıf, eski orduyu tamamen darmadağın etmeden (gerici ya da düpedüz korkak küçük-burjuvalar bu nedenle ‘dağılma’ üzerine yaygara koparırlar), son derece zor, acılı bir dönemden herhangi bir ordu olmaksızın geçmeden (böyle zor bir dönemden Fransız Devrimi de geçti) çetin bir iç savaşta yeni sınıfın yeni ordusunu, yeni disiplinini, yeni askeri örgütünü yavaş yavaş kurmadan, hiçbir zaman bu iktidara ulaşamamış ve iktidarını pekiştirememiştir, bugün de bunu yapamaz. Tarihçi Kautsky bir zamanlar bunu anlıyordu. Dönek Kautsky bunu unutmuştur.” (Lenin, Proleter Devrim ve Dönek Kautsky, İnter yay. s.78)

“Marksist devlet öğretisi bakış açısından da ordu, devlet iktidarının en önemli unsurudur. Her kim devlet iktidarını ele geçirmek ve elinde tutmak istiyorsa, güçlü bir orduya sahip olmak zorundadır. Bazıları bizimle, ‘savaşın her şeye kadir olduğu teorisinin’ taraftarı olduğumuzu söyleyerek alay ediyorlar. Evet, biz devrimci savaşın her şeye kadir olduğu teorisinin taraftarıyız. Bu kötü değil, iyidir; marksisttir.”  (“Mao Zedung”, age, s.311)

Ancak BNKP (M) önderlerinin haklarını yememek gerekir. Bu arkadaşlar, Halk Ordusu’nun tasfiye edilmesinin gerekliliğine dair görüşleri önceden dile getirmişler, “kitleleri silahlandırmak için halk içinde eritme” adını verdikleri yöntemle “yeni tipte” bir ordu anlayışını savunmuşlardı.[23] Şimdi, buna uygun hareket ettiklerini söylediklerine şüphe yoktur!

 

Taktikte Değil Stratejide Esneklik

Kitle inisiyatifini açığa çıkarma, devrimci yöntemlerle ilerleme, halk ayaklanması örgütleme doğrultusunda hem de yakın tarihte alınan kararlar rafa kaldırılmış, bunun yerine niteliği şimdiden ortaya çıkan bir anayasa yazımı ve reformlarla “ilerleme” tercih edilmiş, ordu ve gençliğin tasfiyesiyle örgütün temel güçleri saf dışı bırakılarak sisteme entegrasyon sürecinin içerisine “gönüllü” biçimde girilmiştir.

Egemen sınıf partileriyle girişilen ittifak parlamentoya taşınmış ve nihayet hükümette ortaklıkla ifadesini bulan bir koalisyon şeklini almıştır. Karşı-devrimci olarak tanımlanan bu partilerin “devrime” kazanılacağına dair inançları yeni değildir.[24] Ne var ki Egemen sınıf partileriyle koalisyon içerisinde bulunmanın anlamını da yoldaşlar oldukça iyi bilmektedir.[25]

Egemen sınıf partileriyle girişilen ittifak politikası, “taktikte esneklik” [26]adına savunulmakta,“düşmanı sırtına binerek vurmak”tan söz edilmektedir. [27] 21. yüzyılın karakteristik özellikleri adına savunulan bu politikanın askeri alandaki karşılığını füzyon (birleşim) adı altında Halk Savaşı ile Toplu Ayaklanma’nın birleştirilmesi olarak formüle edenlerin, asıl yaklaşımlarının özünde “barışçıl geçiş”in silahlı mücadele ve zorun yerine ikame edilmesi vardır.[28]

“Geleneksel, klişeleşmiş, dogmatik ve Ortodoks eğilimlerle savaşıyoruz” diyerek esnekliği stratejide göstermişler, düşmanın kendi sırtlarına binmesi ve başlarından vurmasına izin vermişlerdir. Ağızlarından düşürmedikleri, “dogmatizm ve sol maceracılığa karşı olmak” ile “taktikte esneklik”, modern revizyonizmin birbirini tamamlayan beylik söylemi olagelmiştir:

“Modern revizyonistler, şimdiki durumda, dogmatizme karşı koyma bahanesiyle marksizm-leninizme karşı koymakta, ‘sol’ maceracılığa karşı koyma bahanesiyle devrimi reddetmekte ve taktikte esneklik bahanesiyle hiçbir ilkeye bağlı olmayan uzlaşma ve teslimiyet politikasını öğütlemektedirler. Modern revizyonizme karşı kararlı bir savaşıma girişilmezse, uluslararası komünist hareket ciddi zararlar görecektir.” (“Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar, Renmin Ribao başyazısı, 31.12.1962”, age, s.67)

Stratejide katı olunmadığı takdirde taktikteki esneklik “kırılma” ile sonuçlanır. Taktik, stratejiden bağımsız değil, ona hizmet eden, onun için geliştirilen niteliktedir. Meseleyi bu bağlamdan kopararak ele almak, her türden revizyonizmin başlıca tarzı haline gelmiştir. Taktiğe ilişkin konuşuyor gibi görünerek stratejiyle hesaplaşmak, revizyonizmin sinsi, örtülü yapısının sonucudur. Zira iyi bilinmektedir ki taktikte esneklik göstermemenin de faturasını strateji ödemektedir:

“İlkeye dayanan esneklik oportünizm değildir. Tersine, kişi, belirli koşulların ışığında ve ilkelere bağlı kalarak, gerekli esnekliği göstermesini bilmez ve eylemini duruma uydurmazsa oportünist hatalara düşebilir ve bu yüzden devrimci savaşıma beklenmedik zararlar getirebilir.”  (“Bir Kez Daha Togliatti Arkadaşla Aramızdaki Farklılıklar Üzerine, Hongqi Yazı Kurulu, sayı 3-4, 1963”, age, s.297)

Karşı-devrimle işbirliğinin emperyalistlerden beklenti içeren bir politikayı savunmasında şaşırtıcı bir durumdan söz edilemeyecektir.[29] Halk savaşının kazanımlarıyla yaratılan devrimci potansiyelin reformlar yoluyla ileriye taşınması eşyanın tabiatına aykırıdır. Bunu “deneyen” tarihteki örneklerin “yanılsama” değil tercihe bağlı olarak hareket ettiklerini tespit etmek, hiç de zor değildir.    

“Güçleri toplamak ve devrime hazırlamak çok zordur ve ne de olsa parlamenter mücadele diğerlerine kıyasla kolaydır. Parlamenter mücadele biçiminden sonuna kadar yararlanmalıyız; fakat bu mücadele biçiminin rolü sınırlıdır. Önemli olan, devrimin güç toplaması yolundaki çetin çalışmada ilerlemektir.” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, Birinci Yorum, 06.09.1963”, age, s.100-101)

“Lenin, ‘kitlelerin devrimci mücadele yöntemleriyle desteklenmeyen hiçbir reform, kalıcı, gerçek ve ciddi olamaz’ der. Devamla: ‘reformlar uğruna bu mücadeleyi, işçi hareketinin devrimci yöntemleriyle birleştirmeyen’ bir işçi partisinin ‘tekkeye dönüşme, kitlelerden kopma tehlikesi vardır, ve … gerçek devrimci sosyalizmin başarısına en büyük tehdit de budur’” (“Renmin Ribao – Halkın Günlüğü ve Hungki-Kızıl Bayrak Yazı Kurulları, Sekizinci Yorum, 31.03.1964”, age, s.455)

Nepal devrimi emekçi sınıflar ve yoksul köylülüğün desteğini halk savaşı yolunda kararlılıkla ilerleyerek kazanmıştır. Kentli halk kitlelerini devrime kazanma ve süreci tamama erdirme amacına, reformlar sayesinde ve “aşamalı bilinçlendirme” yöntemiyle ulaşılacağı hayali görülmüştür. Oysa bu “kazanma” işi belli bir aşamadan sonra ancak “devlet” aygıtı kullanılarak başarılabilecektir. Zira yenilen ve geriletilen hâkim sınıfların kendilerini yok oluşa götürecek böyle bir sürece gönüllü biçimde katlanacakları düşünülemez. Nitekim, bunu görmek için fazla beklemek gerekmemiş ve yapılan anlaşmalar neticesinde, “kazanma” adına adım atma şansı da ortadan kalkmış bulunmaktadır.   

“Emekçi ve sömürülen halkın (proletarya dışındaki bütün- bn) bu katmanları, proletaryanın öncüsüne müttefikler sağlar ve ona kararlı bir halk çoğunluğu getirir; ama proletarya bu müttefikleri ancak devlet gücü bir araçla kazanabilir, yani burjuvaziyi alaşağı ettikten ve burjuvazinin devlet aygıtını yıktıktan sonra.”  (Lenin, Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Sol yay. s. 219) 

 

An ve Gelecek

Nepal’de son 6 yıl içerisinde izlenen politikada yukarıda sözünü ettiğimiz bütün marksist kavramlar revizyondan geçirilmiştir. Neredeyse bire bir örtüşen savunu ve pratikler karşısında daha 10-15 yıl öncesine kadar tam aksi yönde yorum ve değerlendirme yapanlar büyük bir açmaza düşmüşlerdir. Başkan Prachanda’nın eski revizyonist ve reformistler hakkında söyledikleri, geçmişten günümüze gönderilmiş mektuplar gibidir. Prachanda’nın neredeyse bire bir mevcut durumdaki kendi pozisyonlarını tarif ettiği satırları, revizyonizmin makus talihi (ve tarihi) açısından ibret vericidir. [30]

Sürecin ilk adımı olarak anılan, egemen sınıfların 7 partili ittifakıyla yapılan 12 maddelik anlaşmayla beraber inisiyatif/ipler sürekli karşı-devrimin elinde kalmış, seçimler, kralın gidişi, yeni hükümetler dahil bir dizi politik gelişme eşliğinde bu durum daha da pekişmiştir. Zira artık hızı kesilmiş, süngüsü düşmüş, ordusu tasfiye sürecine sokulmuş, elinden iktidar organları alınmış ve en dinamik kılıcı olan gençlik örgütü lağvedilmiş bir parti vardır ve bütün bunlar koltuk rüşveti karşılığında yapılmış, o koltuklarda “rüyalar âlemine” dalanların devrimle hiçbir alakası kalmamıştır.

Bu süreç taktik bir politikadan öte önceden de açıkça dile getirildiği gibi stratejik bir yönelimi ifade etmektedir. Halk ayaklanması ile son darbeyi indirerek devrimin gerçekleştirilmesi için koşulların olgunlaştığı yerde, soluğun kesildiği bir an yaşanmış, kararsız ve “mecalsiz” tutum karşı-devrime cesaret vermiştir. Ağa düşülmüş, çıkmak için gereken hamle niyetten öte gereksiz görülmüş ve bugüne gelinmiştir. Artı ile eksinin birleşiminden artı lehine sonuçlar beklendiğinde, kazançlı çıkanın devrim değil, karşı devrim olması kaçınılmazdır…

Savunulan politikalar, atılan adımlar ve gidişatla ilgili eleştiriler, birisi henüz savaşın sürdüğü aşamada olmak üzere, barış sürecinin ilk yılında ve devamında merkezi düzeyde yapılan görüşmelerde dile getirilip tartışılmıştır. Kurucu meclis ve seçimlerden başlayarak, barış görüşmeleri, halk ordusunun durumu, emperyalist politikalar ve müdahale olasılıklarıyla birlikte “cephe” politikası, 7 parti ittifakıyla yapılan anlaşmanın içeriği, feodalizmin tasfiyesi ve yeni demokratik devrim programının tartışıldığı görüşmelerde, sürece ilişkin değerlendirme, çekince ve kaygılar iletilmiştir. Bunu daha yakın ilişkide bulunan diğer Maoist partiler ve dahası belli boyutlarıyla kendi içlerindeki muhalefet dile getirdiyse de batağa daha fazla gömülmenin önüne geçilememiştir.

Günümüzdeki tayin edici sorun, partinin içinde bulunduğu durumdur. Bu politikalar sonucu parti büyük bir kaosa sürüklenmiş görünmektedir. İzlenen politikaların yarattığı hayal kırıklığından başka kamuya açık biçimde yürütülen tartışmalar, beraberinde eylemleri getirmediği için kaosu büyütmüş ve halk nezdinde ciddi bir güven bunalımı doğmuştur.

Henüz “barış süreci”nin ilk zamanlarında tespit edilen sorunların[31] boyutlandığı ortamda, Prachanda’nın tespiti, yukarıda aktardığımız gibi, “parti ölüyor” şeklindedir. Ne var ki yaşanan sorunlar içerisinde, önde gelenlerinden birisini “ulu” önderlerin konumu, onların mevki ve itibar hırsı, lider kültü oluşturmaktadır. Zamanında bu konuya dair de “iddialı” ve de ne yazık ki doğru sözler eden Prachanda’nın, aynı pozisyona savrulması, en hafif deyimle trajiktir.[32]

Önderliğin çizgisine ilişkin ayrıntılı biçimde aktardığımız üzere bir dizi doğru değerlendirme ve eleştiri getirmekle beraber muhalefetteki yoldaşların tam manasıyla kopuş sağlayacak bir yaklaşım bütünlüğü geliştiremediği, uzlaşı içerisinde hareket edildiği[33], daha önemlisi bunu maddi bir güce çevirme yolunda adım atamadıkları görülmektedir.

Çok geç olmadan, sıkı bir kampanyanın örgütlenmesi ve gidişata müdahale edilmesi görevi daha fazla geciktirilmemelidir. BPKD’nin tam da duruma uygun düşen eylem felsefesi benimsenmeli, burjuva karargâhlar kitle inisiyatifi devreye sokularak bombalanmalıdır. Zira buna da dikkat çeken[34]yoldaşların “korktuğu” başlarına gelmek üzeredir.[35]    

Bu saatten sonraki seslenişimiz elbette “muhalif” pozisyonda mücadele yürüten yoldaşlaradır. Yazı içerisinde geniş biçimde örneklediğimiz görüşleri, bir dizi konuda doğruları içermekle beraber, revizyonist-reformist hattı şekillendiren tezlerle hesaplaşma yapılmamakta, çizginin yeşerdiği zeminin kurutulmasına yönelik bir çaba sarf edilmemektedir.

Yoldaşlar, bir dönem kendilerinin de katkı sunup alkışladığı (bkz. dipnot 14), “yeni çağ” tespiti üzerinden geliştirilen politikaları mahkûm etmek için sorunu, kökleriyle masaya yatırmak, MLM teoriye sıkı sıkıya sarılmak durumundadır. Süreçten çıkışın yol ve yöntemi, ellerindeki teoride en açık biçimiyle vardır. Nepal devrimini bugünlere taşıyan bu olmuştur, bundan sonrasına da ışık tutacağına şüphe yoktur.

Halk Ordusu’nu tasfiye etmenin “onurlu” bir biçimi yoktur. İktidar organlarını düşmana devretmek kendini inkâr anlamına gelmekte, halk savaşını tümüyle boşa çıkarmaktadır. Düşmanla işbirliği içerisinde “devrim”in görevlerini yerine getirmek, gündüz gözüyle hayal görmektir. Emperyalistlerin icazetine sığınarak yeni demokrasiye yürümek ve sosyalizme ulaşmak, her şeyi birbirine karıştırmaktan öte halkı kandırmak, halka ve devrime ihanet etmektir. Durumu “şartlardaki değişim” ile açıklamaya çalışanlar, çok ucuz bir yalana inanmamızı istiyorlar.

Gelinen aşama/evre tekelci kapitalizmin niteliksel bir değişime uğradığını göstermemektedir. Temel karakteristiğine ait özellikler daha çarpıcı bir biçim almıştır. Değişim olarak sıralanacak bütün hususlar esas çerçeveyi ve sistemin üzerinde yükseldiği zeminin ana renklerini bozacak kapsamda değildir.

Hiçbir sistem ve ona bağlı olarak çağa ait özelliklerdeki değişim, yeni bir üretim ilişkisini yaratmanın koşulları ortaya çıkmadan, buna yol açan toplumsal devrimler yaşanmadan gerçekleşme şansı bulmamıştır. “Küreselleşme” denilen olgunun daha görünür ve çarpıcı kıldığı emperyalist dünya gerçekliğini, ideolojik kampanya ve devrimci dalgadaki gerilemenin de etkisiyle bambaşka bir algıyla yorumlayanlar tam da sermayenin hedeflediği teslimiyet limanına demirlemiş olmaktadır.  

Yeni bir sistem/düzen olarak algılanan üretim ve sermayedeki yoğunlaşma ve merkezileşme olgusu, emperyalizmin ortaya çıkışından beri vardır ve bir asrı aşkın zaman diliminde bugünkü halini almış bulunmaktadır. Bunun yarattığı yeni dünya gerçekliğinin yol açtığı değişimlere bağlı sonuçlar elbette dikkate alınmak zorundadır ama buradan hareketle ana kulvarda, temel kavram ve yönelimde değişimler olduğundan bahsetmek her şeyi alt üst etmek demektir. Emperyalizmin yok oluş sürecinin statik bir çizgide yol alacağını düşünmek saflıktır. Bunun kendi içerisinde belli aşamalardan geçeceği de tabidir. Bu süreçler esnasında sistemin baskı ve basıncı altında “başka” bir dünya aldatmacasına teslim olanlar sınıfsal pusulayı kaybetmiş demektir.

Emperyalizmin yenilmezliğine dair safsatayı dünya halkları bir asrı aşkın bir süredir defalarca paramparça ettiler. Bütün dünyaya ipotek koyan ekonomik güçleri, “muazzam” savaş makineleri, krizler, isyanlar, direniş ve devrimler karşısında acze düşmektedir. “Yenilmezlik” palavrası, en güçlü oldukları iddia edilen bugünlerde, hem de doğru dürüst bir önderliğin olmadığı koşullardaki Irak’ta, Afganistan’da, Ortadoğu’da tuzla buz olmuştur. Kitlelerin gücü ve halk savaşının, silahlı mücadelenin rolü, Latin Amerika’dan “Arap Baharı”na, emperyalist metropollerden, dünyanın kırlarına ve dağlarına kadar her cephe ve platformda emperyalist ve gericilerin saltanat gemisini sallamaya devam ediyor.

Lenin yoldaşın “çamur ayaklı dev”, Mao’nun “kâğıttan kaplan” diye tanımladığı emperyalizmin, halkların gücü karşısında hiçbir hükmünün olmadığı, olamayacağı yalnızca dünün değil bugünün de gerçeğidir. “Bölgesel devrim”lerin yeni dönemin karakteristiği olmasından, devrimlerin zorluğu ve imkânsızlığı üzerinden değil, aksine “domino” etkisi bağlamında söz etmek gerekir. Birbirini etkileyecek ve tetikleyecek bir devrim dalgası yaratmanın şartları her zamankinden fazla olgunlaşmıştır. Emperyalizmin “küreselleşme” olgusu, kendi sonuna yaklaşma, yok oluş şartlarını daha fazla olgunlaştırma olarak okunmalıdır.

BNKP (M) önderliğinin elinde artık yeni bir pusula vardır ve gösterdiği yönün hala devrim olacağını beklemek saflıktır. Revizyonizmin sınıfsal temeli burjuvazidir. Savunduğu çıkarlar proletaryaya ait değildir. Bu konudaki tarihi yanılgı, aynı bataklığa yuvarlanmanın bir başka nedeni olmaktadır. Süreci, bitmez tükenmez bir sabır ve iyimser beklentilerle örmeye kalkmak, fazla iyi niyetli olduğu kadar ciddi bir sorumsuzluk olarak da görülmelidir. Geri dönüşü olmayan bir noktaya savrulmak hiç de zor değildir. Düşmanın bütün hesaplarının bunun üzerine olduğunu görmek gerekir.

Nepal Devrimi, halk savaşının büyük başarısı üzerinde yükselmiş, Nepal halkına mal olarak büyük bir deneyim ve kazanım biriktirmiştir. Bu potansiyelin kolay harcanabileceğini düşünenlerin yanıldığını göstermek hiç de zor değildir. Nepalli komünistler tarihi bir eşikte, ağır bir görev ve sorumluluk altındadır. Kitlelerin gücüne güvenmeyen, tarihi halkların yaptığı gerçeğine sırtını dönenlere karşı tam da bu silahı harekete geçirerek sonuca gidileceği bellidir. Kültür Devrimi’nin bilincimizi ışıtan felsefesi bunu emretmektedir. 

Bir parçası olduğumuz UKH’ya düşen görev, Nepal’deki sürece daha fazla müdahil olmaktır. Karşı-devrime hizmet eden teslimiyetçi-tasfiyeci çizgiyle yürüttükleri mücadelede Nepalli yoldaşlar büyük bir gayretle desteklenmelidir.

Yoldaşlar, doğru bir çizgi tutturdukları, kitleleri seferber eden bir yol izledikleri takdirde, gözler önünde kayıp giden ve yenilgiye uğramanın eşiğinde bulunan Nepal devrimini yeniden ayağa kaldırabileceklerdir. Bir büyük zaferin yaratıcısı olarak Nepalli emekçiler ve yoksul köylüler, savaş ve direniş ateşini yeniden yakabilmenin en büyük güvencesidir.